انصافاً کمتر بخورید
قرار است ماه رمضان ماه کمتر خوردن باشد تا هم با فلسفه روزه‌داری جور دربیاید و هم سلامت بدن تأمین شود. این مسئله در ماه مبارک این سال‌ها که فاصله زمانی میان وعده افطار و شام با سحر زیاد نیست، بیشتر سفارش شده است. کارشناسان سلامت توصیه می‌کنند روزه‌داران، به‌خصوص در این دو وعده، جداً از پرخوری پرهیز کنند و حداقل بیست درصد کمتر از ماه‌های عادی غذا بخورند.
شیر بدهیم یا نه؟
مادران شیرده نگران نباشند! چراکه روزه‌داری زنان شیرده در صورت رعایت برنامه غذایی مناسب، در رشد کودک اختلالی ایجاد نمی‌کند؛ البته این قصه مربوط به شش ماه اول کودک نیست؛ زیرا نوزاد وابسته به شیر مادر است و گرسنگی طولانی‌مدت مادر در رشد کودک اختلال ایجاد می‌کند. درهرحال، به یاد داشته باشید که شما بیش از هرکس دیگری حتی پزشکتان می‌توانید ارزیابی کنید که روزه برای شما و فرزندتان مضر است یا خیر.
مصرف یک‌بارمصرف‌ها
استفاده از ظروف یک‌بارمصرف در ماه رمضان رونق بیشتری پیدا می‌کند. درباره استفاده از این ظروف باید به این نکته توجه کرد که عرضه انواع مواد خوراکی مانند شیر داغ، شیرکاکائوی داغ، آش، حلیم، شله‌زرد، چای و... در این ظروف، موجب ترکیب شدن ذراتی از ظرف با ماده غذایی می‌شود که در بافت‌هایی از بدن مانند استخوان‌ها و کبد انباشته می‌شوند و متأسفانه به ایجاد برخی بیماری‌ها و انواعی از سرطان‌ها کمک می‌کنند. در مورد این ظروف لازم است به این نکته اشاره شود که نوع شفاف و بی‌رنگ آن، فقط برای غذاهای سرد مناسب بوده و نباید از آن برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ استفاده کرد. ظروف یک‌بارمصرف سفید و فوم دار نیز برای خوراکی‌های سرد، گرم و مرطوب مناسب است نه برای غذاها و نوشیدنی‌های داغ مانند آش، چای و قهوه که دمای بالایی دارند.
از سوی دیگر، ظروف یک‌بارمصرف رنگی مانند ظروف دیگر، توانایی نگهداری رنگ را ندارد. به همین علت، هنگام ریختن غذای داغ در ظرف، لایه‌ای از رنگ در غذا حل شده و وارد بدن می‌شود؛ بنابراین بهتر است از انواع رنگی این ظروف به‌ویژه برای غذاهای داغ استفاده نشود.
این یبوست عذاب‌آور
یبوست یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی در ایام روزه‌داری است؛ به‌ویژه در ده روز اول ماه که بدن هنوز به تغییرات رژیم غذایی عادت نکرده است. مصرف زیاد غذاهای تصفیه‌شده مانند نان‌های تهیه‌شده از آرد سفید (لواش، فانتزی) و کاهش مصرف آب و غذاهای حاوی فیبر (میوه، سبزی) از عوامل ابتلای روزه‌داران به این مشکل است.
برای دور ماندن از عذاب یبوست، می‌بایست در فاصله افطار تا سحر به‌اندازه کافی مایعات نوشید. مصرف چای پررنگ، قهوه و کاکائو را کنار گذاشت. از نان‌های سبوس‌دار مثل نان سنگک و جو استفاده کرد. بیشتر میوه و سبزی خورد و افزون بر میوه‌های فصل، از خیسانده برگه آلو، زردآلو و انجیر نیز کمک گرفت. هم‌چنین مصرف روغن‌زیتون، سبزی‌های خام و خورش‌های ملین (مانند خورش آلو و خورش‌های سبزی دار) در پیشگیری از یبوست مؤثر است.
به‌علاوه، هرگاه احساس دفع داشتید فوراً به دست‌شویی بروید. اهمیت ندادن به این احساس به هر دلیل، باعث می‌شود نیاز به اجابت مزاج از بین برود و زمینه یبوست فراهم شود. گفتنی است فعالیت بدنی نیز در پیشگیری از یبوست دخالت دارد.
این هشدار جدی است!
می‌دانیم که حیفتان می‌آید توی ماه رمضان، روزه نباشید. سخت است زحمت درست کردن افطار و سحری را بکشید، ولی روزه نگیرید، قبول داریم که قضا کردن این روزه‌ها در ماه‌های دیگر سال بهتان نمی‌چسبد، اما شما هم بدانید هرسال در ایام ماه مبارک رمضان تعدادی از خانم‌هایی که مثل شما فکر می‌کنند و برای تأخیر در دوره ماهانه خود قرص ضدبارداری می‌خورند، در بخش‌های مغز و اعصاب بستری می‌شوند! می‌دانید چرا؟ چون با این کارشان شرایط لازم برای لخته شدن خون را در مغزشان فراهم می‌کنند.
قرص‌های ضدبارداری ممکن است به‌تنهایی موجب این اختلال نشوند، اما وقتی چند عامل دیگر نیز در کنار آن‌ها وجود داشته باشد، می‌تواند سبب ایجاد لخته در سینوس‌های مغزی شود. ازآنجاکه هوای گرم موجب تعریق بیشتر و از دست رفتن آب بدن می‌شود، این مشکل در تابستان بیشتر دیده می‌شود.
بی‌حالی داریم تا بی‌حالی
برخی از نشانه‌ها و عوارض در روزه‌داری کاملاً طبیعی است مثلاً احساس تشنگی، گرسنگی، خشکی دهان یا ضعف و خستگی زودرس به‌ویژه در روزهای اول ماه رمضان که هنوز بدن به روزه‌داری عادت ندارد، غیرطبیعی و نگران‌کننده نیست اما برخی علائم نشانه تأثیر منفی و شدید روزه. بر بدن است. در این صورت باید حتماً با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید روزه‌داری به صلاح است یا خیر؛ مثلاً در سرگیجه‌های شدید، بی‌حالی در حدی که از انجام فعالیت‌های روزمره بازبمانید و با استراحت بهبود نیابید و حالت تهوع غیرطبیعی و ادامه‌دار و... گاهی افرادی که بیماری‌های خاص دارند نیز با گرفتن روزه با علائمی روبرو می‌شوند که در صورت بروز آن‌ها باید روزه را افطار کنند؛ مانند دردهای قلب در مبتلایان به ناراحتی‌های قلبی، درد معده در مبتلایان به زخم معده.
شب‌های قدر چه بخوریم؟
خوردن غذاهای خواب‌آور، نفاخ و محرک در شب‌های قدر، می‌تواند فرد را با مشکلاتی مواجه و او را از برکات این شب‌ها محروم کند.
بنابراین بهتر است برای افطار، یک غذای سبک و کم‌حجم بخورید و از خوردن غذاهای سرخ‌کرده، چرب، غذاهای پرپروتئین و گوشتی، حبوبات، غذاهای تند، شور، پر ادویه و ترش خودداری کنید. سعی کنید مواد لبنی مانند شیر و ماست را در فاصله افطار تا سحر مصرف نکنید زیرا لبنیات به دلیل داشتن اسیدآمینه تریپتوفان حالت آرامش ایجاد می‌کند و خاصیت خواب‌آلودگی دارد اما استفاده از میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی‌جات مانند سوفله سبزی‌ها یا مصرف مقدار قابل‌توجه سبزی‌خوردن و سالاد در این شب‌ها بیشتر توصیه می‌شود. نوشیدن چای تازه‌دم کمرنگ و قهوه هم می‌تواند در هوشیار کردن افراد کمک‌کننده باشند.
اگر برای احیای شب قدر به خارج از منزل رفتید، می‌توانید همراه خود، آب و میوه‌های تازه و سالم متنوع داشته باشید. خوردن میوه به دلیل داشتن آب و فیبر و ثابت نگه‌داشتن قند خون می‌تواند در هوشیار نگه‌داشتن افراد تأثیرگذار باشد.
شیرین‌بیان را دریابید
یکی از مسائلی که برخی از روزه‌داران در ماه مبارک رمضان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند دردها و التهابات معده است؛ این اشخاص می‌توانند طی این ماه، هر شب یا یک شب در میان از عرق شیرین‌بیان استفاده کنند. شیرین‌بیان به دلیل وجود برخی از «فلاونوئیدها» در درمان زخم معده و زخم اثناعشر روزه‌داران مؤثر است.
وقتی بارداریم روزه برداریم؟
* زنان باردار در سه ماه اول بارداری به‌ویژه هشت هفته اول به دلیل تشکیل سلول‌های مغزی جنین نباید روزه بگیرد. کمبود قند در سه ماه اول بارداری به‌شدت روی رشد عمومی جنین مؤثر است و این امر به‌ویژه در فصولی که مدت روزه‌داری طولانی‌تر است از حساسیت بیشتری دارد.
* روزه‌داری در سه‌ماهه دوم تأثیرات سویی بر جنین ندارد اما در سه ماه سوم برای اینکه 50 تا 70 درصد انرژی جنین از گلوکز خون مادر تأمین می‌شود، روزه‌داری سبب افزایش برداشت ذخایر چربی و به دنبال آن افزایش میزان گلوکز خون مادر می‌شود که این ترکیبات از طریق جفت وارد گردش خون جنین شده و به سیستم عصبی او آسیب می‌رساند بنابراین در این دوره، روزه توصیه نمی‌شود.
* کمبود وزن اولیه مادر زیر 50 کیلوگرم، نامناسب بودن رشد جنین در داخل رحم، کاهش مایع آمنیوتیک اطراف جنین، افزایش فشارخون در دوران حاملگی و مسمومیت حاملگی از مواردی است که زنان باردار در صورت بروز نباید بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند.
* به‌طورکلی، روزه‌داری اثر قابل‌توجهی روی رشد جنین و جثه نوزاد در هنگام تولد ندارد؛ البته شاید روزه‌داری بیش از 15 روز موجب کاهش وزن‌گیری مادر شود اما روی رشد جنین تأثیر چندانی ندارد بااین‌حال بهتر است برای روزه‌داری در دوران بارداری حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
منبع: ماهنامه خانه خوبان