کتاب خدا
وجود سند استواری که انسان را در مسائل مورد سؤال به پاسخ‌های معتبر و قابل‌اعتماد برساند، بخشی از آرامش فکری و روانی را سبب می‌شود. حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) با توجه به این نیاز، به معرفی کتاب خدا، قرآن کریم می‌پردازد و می‌فرماید: «کتابُ الله بَینَةٌ بَصائُرهُ، وَ آیةٌ مُنکشَفةٌ سرائِرهُ، وَ بُرهانٌ مُتجَلِّیةٌ ظَواهِره؛ کتاب خدا، بصیرت‌هایش آشکار است و آیه‌هایش شفاف و روشن و برهانی است پیدا و پرجلوه». (محمدی ری‌شهری، 1377: ج 1: 551)
اخلاص بیشتر، موفقیت بیشتر
در مسیر موفقیت، حرف اول از آن روشمندی است. کسانی که با طرح و نقشه و آگاهی از مسیر رسیدن به موفقیت گام برمی‌دارند، در مقایسه با کسانی که تنها به توانایی و تلاش خود تکیه زده‌اند، ضریب موفقیت فزون‌تری را تجربه می‌کنند. در کامیابی‌های معنوی و تعالی انسانی نیز این قانون وجود دارد. اگر روش رسیدن به کمال مطلق، یعنی خداوند آموزش داده شود، پیروان و ره پویان این مسیر، با آرامش و اطمینان بیشتری به‌سوی هدف گام برخواهند داشت. این مهم در گوشه‌ای از سخنان بانوی دو سرا دیده می‌شود که فرمودند: «مَن أصعَدَ إلی الله خالصَ عبادَتِهِ أهبَطَ الله عزوجل له أفضَلَ مَصلَحَتِهِ؛ هر که عبادت خالصانه خود را به درگاه خدا فرا برد، خداوند عزوجل بهترین کاری را که به صلاح اوست برایش فرو فرستد». (ابی‌فراس، بی‌تا: ج 2: 108) زمانی که خداوند سکان هدایت کسی را به دست گیرد، به دلیل آگاهی جامعی که از گذشته، حال و آینده در اختیار اوست، بهترین وضعیت را برای ره پوی کمال رقم خواهد زد.
پیوند خویشاوندی
یکی از کاربردی‌ترین بخش‌های مهارت ارتباط‌های اجتماعی، پیوندهای خویشاوندی است. زمانی که افراد خانواده و فامیل با یکدیگر در ارتباط باشند، ستیز با ناهمواری‌های زندگی، سهولت بیشتری می‌یابد و آرامش فزون‌تری را بر آن‌ها حاکم خواهد ساخت. همچنین از تقویت پیوندها و ارتباط‌های خویشاوندی، امکان انتخاب همسر و تشکیل خانواده و به دنبال آن، افزایش نسل بیشتر می‌شود و دردسرهای ناشی از عدم شناخت در دیگر پیوندهای زناشویی، در این موارد به حداقل می‌رسد. خانم فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در سخنی ژرف، این معنا را چنین بیان فرموده‌اند: «فَرَضَ الله صِلَةَ الأرحامِ مَنماةً لِلعدَدِ؛ خداوند صله ارحام را به جهت فزونی آدمیان مقرّر داشته است». (مجلسی، 1403، ج 74: 94: ح 23)
پادزهر غرور
برخورداری از ثروت، قدرت، موقعیت‌های اجتماعی و مانند آن، سدی است که عده‌ای را دچار خودشیفتگی می‌کند و به وادی تاریک غرور و تکبر می‌کشاند. این ویژگی، سبب انزوا می‌شود؛ زیرا چنین فردی را کسی برنمی‌تابد و توان همراهی با او به کمترین حد تنزل می‌یابد. درمان چنین ویژگی و حتی در گامی بهتر، پیشگیری از این معضل، در شکل‌های شناختی و رفتاری آن وجود دارد. برای نمونه، زمانی که فرد خودشیفته، وجود کسانی برتر از خود را بپذیرد و حاضر باشد در مقابل آن‌ها کوتاه بیاید و مطیع باشد، به‌مرور از اریکه تکبر به زیر می‌آید و در جایگاه معتدل روانی خویش قرار می‌گیرد. یکی از این نسخه‌ها، به خاک افتادن در برابر کسی است که همه قدرت‌ها به دست اوست. دختر گرامی پیامبر اسلام در سخنی شیوا می‌فرماید: «فَرَضَ الله الصَّلاةَ تَنزِیها مِن الکبرِ؛ خداوند نماز را به‌منظور دور کردن [انسان] از کبر واجب فرمود». (همان، ج 82: 20: ح 19)
نسخه اجتماعی آرامش
بخشی از دگرگونی‌های اجتماعی و نارضایتی‌های جمعی در تبعیض‌ها ریشه دارد. زمانی که افراد جامعه با بی‌عدالتی و نابرابری‌های اجتماعی و افزایش فاصله طبقاتی روبه‌رو می‌شوند، موجی از ناآرامی روانی آن‌ها را فرامی‌گیرد که تب‌وتاب‌های بعدی را برای رسیدن به تعادل در پی دارد و گاه به انقلاب‌های ماندگار تبدیل می‌شود. حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) فلسفه وضع عدالت را از سوی خداوند چنین برمی‌شمارند: «فَرَضَ الله العَدلَ تَسکینا لِلقُلوبِ؛ خداوند عدالت را برای آرامش دل‌ها واجب فرمود». (محمدی ری‌شهری، 1377: ج 7: 88) البته باید توجه داشت که عدالت تنها در بعد اجتماعی آن خلاصه نمی‌شود، بلکه در نمونه‌های بسیار جزئی، مثل عدالت میان فرزندان، میزان توجه آموزگار به دانش آموزان و مانند آن نیز ضروری است.
منابع
حمدان، ورام‌بن‌ابی‌فراس. بی‌تا. تنبیه الخواطر. بیروت: دارالتعارف و دار صعب.
مجلسی، محمدباقر. 1403 ه. ق. بحارالانوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
محمدی ری‌شهری، محمد. 1377. میزان الحکمة. قم: درالحدیث.
منبع: ماهنامه اشارات