امروزه بحث آرامش روان و بهداشت روانی، یکی از بحث‌های کلیدی و مهم روان‌شناسی است؛ چراکه در آن، از پیش‌گیری و کارهایی برای دچار نشدن به اختلال‌های روحی و روانی سخن به میان می‌آید و بر همگان روشن است که پیش‌گیری، راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.
ازآنجاکه دین مبین اسلام، کامل‌ترین دین است و برای هر موضوعی توصیه‌ها و راهکارهای کاملی دارد، در بحث روان‌شناسی و به‌ویژه بهداشت روانی نیز آیات و روایات پر محتوایی در دست است.
از سوی دیگر، باور ما بر این است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) سالم‌ترین افراد بشر از تمامی جهات و به‌ویژه از نظر روحی و روانی هستند. بنابراین، اگر بخواهیم جامعه‌ای با سلامت روانی بالا داشته باشیم، باید به شیوه زندگی و توصیه‌های سالم‌ترین افراد بشر دقت کنیم و پس از شناخت آن شیوه‌ها، بکوشیم آن را سرلوحه زندگی خود و جامعه قرار دهیم و با استفاده از نسخه شفابخش آن بزرگواران، جامعه را به‌سوی سالم‌ترین و آرام‌ترین شیوه زیستن سوق دهیم.
هرکدام از پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) با توجه به شرایط زمانی و مکانی خود، به انتشار مبانی و معارف الهی می‌پرداختند. شرایط اجتماعی و سیاسی عصر امام سجاد (علیه‌السلام) موجب شد حضرت، مفاهیم و آموزه‌های دینی را به روشی ماندگار در قالب دعا به جامعه تقدیم کنند. کتاب شریف صحیفه سجادیه دربردارنده دعاهای آن امام همام و سرشار از مضامین عالی و پرمحتوا در تمامی موضوعات است.
آرامش
یکی از اساسی‌ترین مفاهیم در بهداشت روانی، آرامش و آسایش روان است؛ چون فرد وقتی ازنظر روانی در حالت آرامش و بدون اضطراب باشد و فشارهای روحی ـ روانی به او هجوم نیاورد، در نزدیک‌ترین حالت خود به سلامت روان به سر می‌برد.
بنابراین، موضوع آرامش روان، مهم‌ترین بحثی است که ذهن روان شناسان و صاحب نظران این رشته را به خود معطوف کرده است. تعریف‌های متعددی برای آرامش روانی وجود دارد. یکی از این تعریف‌ها بر اساس نام این گرایش از دانش روان‌شناسی با عنوان بهداشت روانی (Mental Health) است. واژه (Health) به معنای سلامت، شادابی، نشاط و تندرستی است. بنابراین، می‌توان آن را این گونه تعریف کرد «داشتن سلامت و شادابی از نظر روحی و روانی».
در مباحث اسلامی و به‌ویژه دعاهای موجود در کتاب شریف صحیفه سجادیه برای پرداختن به بحث آرامش روان، از واژه‌هایی چون الأمن، الأطمئنان، الراحة، السکینة و مشتقات آن‌ها استفاده شده است. نگاهی دقیق‌تر به هرکدام از این واژه‌ها، می‌تواند برداشت‌های روان‌شناختی ما را از این هدیه بزرگ فزون‌تر سازد.
الأمن
این واژه و مشتقاتش در لغت به معنای امنیت، طمأنینه، آرامش روان، سلامت، عهد و حمایت آمده و در منابع اسلامی، به معنای امنیت روانی به‌کاررفته است؛ مانند آیه 82 سوره انعام: «الَّذِینَ آمَنُواْ وَلَمْ یلْبِسُواْ إِیمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَـئِک لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ» که به معنای ایمنی روانی معنا شده است.
در روان‌شناسی نوین نیز امنیت و احساس امنیت، جزء یکی از مباحث مهم آرامش روانی است. برای نمونه، مازلو آن را یکی از نیازهای زیرین و پایه فرد برای رسیدن به خود شکوفایی می‌داند.
الأطمئنان
این واژه در لغت به معنای آرامش خاطر آمده است. نداشتن اضطراب و برخورداری از آرامش خاطر، لازمه رشد و کمال انسان است. در نمونه اسلامی آن، می‌توان به آیه 28 سوره رعد اشاره کرد که می‌فرماید: «الا بذکر الله تطمئن القلوب؛ دل آرام گیرد به یاد خدای».
الراحة
این واژه و هم‌خانواده‌های آن، در لغت به معنای مقابل رنج معنا شده است. همچنین به سرور و شادی‌ای که از روی باور پدید می‌آید، راحت گفته‌اند.
السکینه
در نمونه اسلامی آن می‌توان به آیه 4 سوره فتح اشاره کرد: «هُوَ الَّذِی أَنزَلَ السَّکینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا إِیمَانًا مَّعَ إِیمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَکانَ الله عَلِیمًا حَکیمًا»؛ یعنی ما با فرو فرستادن سکینه، در قلب مؤمنان ایمان را افزون می‌کنیم. در این آیه، واژه سکینه به معنای آرامش به کار رفته است.
منبع: سایت حوزه (فصلنامه اشارات)