مسئله پوشش از بدو خلقت آدم و حوا (علیهما‌السلام) وجود داشته و امری فطری است. هنگامی‌که شیطان آن‌ها را برای خوردن میوه ممنوعه وسوسه کرد و آن دو از آن میوه خوردند، خود را عریان یافتند و این برهنگی، موجب شرمساری و پشیمانی آنان شد. درنتیجه، برگ‌های درختان را به خود پیچیدند و خویشتن را پوشاندند.
عده‌ای گمان می‌کنند که در برابر افراد نامحرم باید حجاب را رعایت کنند، درحالی‌که این مسئله دامنه گسترده‌تری را دربرمی گیرد و افراد خانواده و محارم را نیز شامل می‌شود. این موضوع در برخی از خانواده‌ها اهمیت چندانی ندارد و به این امر و لوازم آن کمتر پرداخته می‌شود.
هر انسانی برای خود محدوده و حریمی دارد. «حرم» یا «حریم» به محدوده‌ای گفته می‌شود که متعلق به انسان است و دفاع و حمایت از آن واجب و احترامش لازم باشد. وارد شدن به حریم شخصی و خصوصی افراد، به ترتیب نسبت، در درجه‌های مختلفی قرار می‌گیرد و مقدار پوشش را برای افراد مشخص می‌کند. برخی از پوشش‌ها نیز به‌منظور احترام به شخص مقابل صورت می‌گیرد. حال به مقدار پوشش، لزوم و چرایی بعضی از حجاب‌ها و پوشش‌ها اشاره می‌کنیم.
پوشش هنگام نماز و عبادت در برابر خداوند متعال
همان‌گونه که همه می‌دانیم، خداوند تنها کسی است که همواره بر کارهای ما شاهد و ناظر است و ذره‌ای از حرکت‌ها و رفتارهای ما از او پنهان نمی‌ماند و بر ظاهر و نهانمان از خود ما نیز آگاه‌تر است؛ بنابراین، چرا هنگام عبادت باید خود را بپوشانیم و نماز و دیگر عبادت‌ها و مناجات‌های خود را با پوشش به‌جای آوریم؟ در پاسخ می‌گوییم چون در این هنگام، با نیت قبلی و قلبی، قصد حضور در پیشگاه مالک آسمان‌ها و زمین را داریم و لازمه تشرف به محضر بزرگان، پوشیدن بهترین لباس‌هاست. پس چه کسی بزرگ‌تر و محترم‌تر از خداوند قادر قهار؟ بدین ترتیب، برای احترام و عرض ادب به آستان کبریایی او، خود را در پیشگاه مقدسش می‌پوشانیم و با پذیرش حجاب به عبادت او دل می‌سپاریم.
پوشش در برابر نامحرم
نخستین و اصلی‌ترین نوع پوشش است که خداوند به مسلمان امر فرموده است. بیشترین رعایت در حجاب، در برابر افراد غیر هم‌جنس که محرم انسان نیستند باید صورت پذیرد.
پوشش در برابر بزرگان
برخی پوشش‌ها در مقابل بعضی افراد، جنبه احترام به آن‌ها را دارد، مانند روسری به سر کردن عروس خانواده در برابر مادرشوهر، پدرشوهر و دیگر افراد محرم که در میان بعضی از قوم‌ها و قبیله‌ها مرسوم است. همچنین در برخی نقل‌قول‌ها آمده است که دختران بزرگان جامعه و افراد بلندپایه و نام‌آور وقتی می‌خواستند خدمت پدر خود بروند، برای احترام، با روسری و چادر نزد او می‌رفتند.
پوشش مرد در برابر مرد و پوشش زن در برابر زن
مرد نمی‌تواند با قصد لذت به بدن مرد دیگر نگاه کند و نگاه کردن زن به بدن زن دیگر نیز با قصد لذت حرام است. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «سزاوار نیست زن مسلمان پیش زنان یهودی و نصرانی بی‌حجاب شود؛ زیرا آنان نزد شوهران خود، اندام او را توصیف می‌کنند».
همچنین از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روایت کرده‌اند که فرموده است:
زن باایمان با زنی که اوصاف او را برای شوهرش، بیان می‌کند، هم‌نشین نمی‌شود. هرگاه صفات و اندام او را برای شوهرش تعریف کرد، مثل این است که آن مرد به آن زن نگاه کرده است.1
پوشش اعضای خانواده
فرزندان بیشتر از چگونگی پوشش پدر و مادر الگو می‌گیرند. پدر و مادر نباید با این شعار که چهاردیواری اختیاری است و به بهانه اینکه همه خانواده، محرم یکدیگرند، هرگونه خواستند، بپوشند و هرچه خواستند، باهم بگویند. چگونگی معاشرت در بین تک‌تک افراد خانواده هم باید تابع مقررات ویژه‌ای باشد. مادر و دختران خانواده باید از پوشیدن لباس‌های کوتاه و تنگ و آرایش‌های زننده خودداری کنند.
پدر و مادر باید در حضور فرزندانشان از بیان برخی حرف‌ها و حرکت‌های تحریک‌آمیز بپرهیزند که اگر جز این باشد، راه را برای بلوغ جنسی زودرس فرزندانشان و درنهایت، فساد اخلاقی آن‌ها فراهم می‌آورند، به‌ویژه اگر در این خانواده اینترنت و ماهواره هم به‌آسانی در دسترس باشد. بی‌شک، دختر و پسری که از این خانه، خارج و وارد اجتماع می‌شوند، هرگز فرزندان یک خانواده قانون‌مند نیستند که در آنجا وقار و نجابت حرف اول را می‌زد و کسانی که باهم محرم‌اند، نگاه شیطانی به یکدیگر نمی‌کنند. بااین‌حال، اگر این مطلب را بپذیریم که شیطان همواره در حال اغوا و وسوسه کردن انسان‌هاست، بااین‌حال وقتی همین انسان‌هایی که باهم محرم هستند، هرزگی در پیش گیرند و حرمت‌هایی که باید محفوظ بمانند، شکسته شود، خواه‌ناخواه شیطان در جان آن‌ها هم رسوخ می‌کند. این بی‌بندوباری آن‌ها را تا مرز سقوط اخلاقی پیش می‌برد و کم نیستند نمونه‌هایی ازاین‌دست که در رسانه‌های غربی و صفحه حوادث روزنامه‌های کشور منتشر شده و می‌شوند. اگر بی‌بندوباری و از طرف دو نفر که محرم یکدیگر بوده‌اند، صورت گیرد، بنا به دلایلی، این عمل به‌مراتب، شنیع‌تر و زشت‌تر از فساد اخلاقی دو نامحرم و مجازات آن بسیار سخت‌تر و رسوایی آن‌هم بیشتر است؛ بنابراین، نوع پوشش زن در برابر محارم نزدیک او مانند پدر و برادر باید بر اساس میانه‌روی باشد و با رعایت حدود اسلامی، در موقعیت‌های مختلف، با رعایت احکام درست آن‌ها عملی شود.
پوشش در برابر میهمانان (دوستان و آشنایان)
معمولاً مردان باایمانی که به زندگی خود، علاقه‌مند و از همسر خود راضی هستند، نوعی غیرت در وجودشان هست که به آن‌ها این توانایی را می‌دهد که تا حد ممکن، از روبه‌رو شدن همسرشان با مردان غریب و نامحرم جلوگیری کنند. این افراد در نشست‌وبرخاست‌های خود با میهمانان، جاهای جداگانه‌ای را برای زن‌ها و مردها در نظر می‌گیرند و سفره‌های مردان و زنان را جدا از یکدیگر پهن می‌کنند و خودشان نیز به افراد نامحرم، توجه و نگاه نمی‌کنند و همین توقع را نیز از همسرشان دارند.
منابع:
- توضیح المسائل.
-فروع کافی، ج 5، ص 519.
-تفسیر ابن‌کثیر، ج 3، ص 284.
پی‌نوشت:
1. حجاب در اسلام، حاج شیخ قوام وشنوی، ص 82.
منبع: مجله طوبی