گفت وگو با طوبی معتمد، همسر شهید سردار شبانعلی عفیفه
گاهی این سو و آن سو نام مردان و زنانی را می‌شنویم که علی رغم گذر ایام، حتی یک ورق از زندگی‌شان بازنگشته است. نمی‌دانم این غفلت را پای چه کسی باید نوشت؟ ما نمی‌نویسیم که احیاناً نمره دهید؛ می‌نویسیم که کلمات آن را لمس کنید.
این گفت وگو، ثمرهٔ هم‌نشینی با خانم «طوبی معتمد» است. وی نه تنها معلم نمونهٔ کشوری، بلکه محرم، معتمد، غم‌خوار و دوست همسران دیگر شهداست. هستند کسانی که گاهی دل آدم را می‌برند؛ جاری‌اند و مهر و پاک‌بازی‌شان برپا و برجاست و هنوز رنگ نباخته!
دیو چو بیرون رود، فرشته درآید
مسیر زندگی‌ام در ابتدا با مسیر انقلاب همراه شد. 26/12/43 در لار شیراز متولد شدم و چون روزش مصادف با فرار شاه از ایران است، خانواده همیشه روز تولدم می گویند: دیو چو بیرون رود، فرشته درآید. قبل از انقلاب همراه با خانواده، علیه رژیم شاه فعالیت‌های زیادی داشتیم و این در روحیهٔ مبارزه ما اثرگذار بود. چون از بچگی به کمک پدرم مأنوس با قرآن بودم، اتاق کوچکی در خانه به قرآن آموزی اختصاص داده بودم و همان‌جا فعالیت می‌کردیم.
علاقه به دروس حوزه، زمینهٔ آشنایی‌ام با شهید بود
بعد از ورود به دبیرستان، گرایش زیادی به حوزهٔ علمیه داشتم. از روی علاقه شروع کردم به مطالعه و به سؤال‌های زیادی برخوردم؛ به همین دلیل با یکی از دوستانم صحبت کردم تا همسرشان که به این دروس مسلط بودند، استاد ما شوند. وی هم قبول کرد در مسجد محل به ما درس بدهد. بعد از مدتی، استاد به من گفت: «عفیفه را می شناسی؟» گفتم: «دختر است یا پسر؟» گفت: «هیچی!» از برادرم که پرسیدم، گفت عفیفه از مداحان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است.
پاسخ تمام سؤال‌هایت را عفیفه می‌دهد
هفتهٔ بعد استاد گفت: «می خواهی کسی را به شما معرفی کنم که جواب تمام سؤال هایت را بدهد؟» من هم ذوق کردم. استاد گفت: «آقای عفیفه می تواند جواب تمام سؤال های شما را بدهد و اگر اجازه بدهید، بیاید خواستگاری شما.» خیلی خجالت کشیدم. سرم را پایین انداختم و سریع رفتم منزل. دوستم تماس گرفت و از خصوصیات شهید برایم گفت. خصوصاً این که او دنبال همسری است که با جبهه رفتنش مخالف نباشد. خود شهید از لحاظ رفتار و کردار در شهر، شهره بود؛ اما خانواده‌هایمان به لحاظ فرهنگی و اقتصادی زمین تا آسمان متفاوت بودند.
از آشنایی تا ازدواج
پدرم گفت: «اصلاً حرفش را نزنید. درست است که ایشان جوان بسیار خوبی است؛ ولی من خانواده اش را می شناسم، اصلاً با ما سنخیت ندارند.» من که این را شنیدم، به مادرم گفتم: «این طوری که نمی شود. ما از پیامبر (صلی‌الله علیه و اله) حدیث داریم اگر جوانی باتقوا به خواستگاری آمد و جواب رد دهید، زمین و آسمان بر شما نفرین می کنند.» خیلی مشتاق شده بودم عفیفه را ببینم، شروع کردم به اعتصاب غذا. وقتی خانواده این شرایط را دیدند، موافقت کردند ما ملاقاتی داشته باشیم. شاید اصلاً خودمان یک دیگر را نپسندیم!
اساس ازدواج بر شهادت، اسارت و جانبازی بسته شد
روز ملاقات وی نظرش را راجع به زندگی، درس، انقلاب، امام و جبهه بیان کرد، به خودم گفتم این همان است که می‌خواهم. او گفت: «اصرار ندارم با من ازدواج کنید؛ چون من یا شهید می شوم یا اسیر و یا جانباز. در این صورت آیا باز هم حاضرید با من ازدواج کنید؟» گفتم: «بله، الگوی من حضرت زینب است و می پذیرم.» پایهٔ ازدواج ما بر شهادت، جانبازی و اسارت ایشان بود. پدرم بسیار سخت‌گیر بود و روی مهریه خیلی تأکید داشت. آن زمان گفت مهریه کم‌تر از 500 سکه نباشد! به شهید گفتم شما با خانواده صحبت کنید که هر چه پدرم گفت بپذیرند، قول می‌دهم که بعد از عقد به شما ببخشم. خلاصه با هزار صحبت و واسطه‌گری بالأخره خانواده پذیرفتند و شب تولد امام رضا (علیه‌السلام) عقد کردیم.
نمی‌دانم معلم هستم یا شوهر!
اوایل عقدمان، دوـسه‌هفته‌ای که ایشان به منزل ما رفت‌وآمد می‌کردند، به محض ورودشان اطراف را پر از کتاب و مفاتیح می‌کردم و سؤال‌هایم را آماده نگه می‌داشتم که از وی بپرسم. یک روز ایشان به خواهر بزرگ‌ترم که ازدواج کرده بود، گفته بود: «ایشان چیزی از شوهرداری نمی داند. انگار من معلم او هستم!» خواهرم آمد و نصیحتم کرد. کم‌کم متوجه شدم این طور نمی‌شود زندگی کرد و رفته‌رفته محرم‌تر شدیم.
می‌خواستم همانند همسر حضرت ابوالفضل بشوم!
شهید بعد از عقد، مهندسی قبول شد و بعد از مدتی دانشگاه رفتن، گفت می‌خواهد برود جبهه. اسفندماه رفت و فروردین خبر آوردند که زخمی شده است. دو هفته هر روز به او زنگ می‌زدم. هربار می‌گفت به‌زودی مرخص می‌شوم. همهٔ شهر می‌دانستند که دست ایشان قطع‌شده به‌جز من؛ تا این که روزی مدیر مدرسهٔ مان آمد دیدنم و گفت: «اگر یک روز بفهمی که دست همسرت قطع شده، ناراحت می شوی؟» گفتم: «نه، چرا ناراحت شوم؛ تازه می شوم همانند همسر حضرت ابوالفضل.» چند روز بعد مادرم گفت: «بمیرم برای حضرت ابوالفضل!» آن موقع، با آن پیش زمینه متوجه شدم که اتفاقی افتاده است. زنگ زدم به ایشان و گفتم: «دستت را قطع می کنند، به من نمی گویی؟» گفت: «دست من را قطع کردند، شما افتخار می کنی؟» خیلی نگران بود که مبادا از زندگی با وی منصرف شوم. قبلاً یکی از دوستانش دچار جراحت از ناحیهٔ صورت شده بود و همسرش حاضر نشده بود ادامهٔ زندگی دهد؛ لذا می‌گفت، وقتی فهمیدم دستم قطع شده، ناخودآگاه گفتم: «آخ! انگار دستم را از دست نداده بودم، بلکه تو را از دست داده بودم.» به او گفتم: «مگر قرار نگذاشتیم که من مثل حضرت زینب همه ی شرایط را تحمل کنم، حالا هم من افتخار می کنم.»
نماز اول وقت، مرا با شهدا گره زد
بعدازاین که مرخص شد، با خانواده رفتم منزلشان برای دیدار. خیلی اصرار داشت آنجا بمانم؛ اما پدرم اجازه نمی‌داد. بعد با من تماس گرفت و گفت باید هر چه زودتر عروسی کنیم. چون دستش قطع شده بود، خیلی کارها را نمی‌توانست انجام بدهد و خجالت می‌کشید به دیگران بگوید. همین شد که عروسی را برگزار کردیم. روز عروسی خیلی تأکید داشتم که حتماً نماز اول وقتم را بخوانم. به خاطر همان نماز اول وقتم، خدا مرا همسر شهید کرد.
خوابم گواه شهادت ایشان بود
او بعد از عروسی دوباره عازم جبهه شد. خیلی دل‌تنگی می‌کردم. قرار شد مرا ببرد در حوزه ثبت‌نام کند و هر دو هفته یک‌بار به من سر بزند. او رفت و من مشغول جمع‌کردن وسایل منزل شدم. شب خواب دیدم که به شهادت رسیده است. نزدیک عید برگشت. گفتم: «چرا برگشتی؟ باید شهید می شدی!» گفت: «مگر قرار نبود برویم حوزه، آمدم که برویم.» گفتم: «من خواب دیدم که شهید می شوی.»
آخرین درخواستم از شهید
عید سال 66 خانه بود و قرار بود چهارده فروردین عازم جبهه شوند. روز اعزام، برای آخرین بار جانمازش را پهن کردم. وقتی الله اکبر را گفت، احساس کردم جور دیگری است. قلبم می‌تپید. وقتی السلام علیکم را گفت، احساس کردم پیغمبر جواب سلام ایشان را داد. بعد از نماز رفتم کنارش نشستم و گفتم: «چند تا خواهش دارم. می دانم این آخرین باری است که هم دیگر را می بینیم. شاید خدا خواسته آن بار شهید نشوی تا من بتوانم حرف های دلم را بگویم! وقتی آمدی خواستگاری، گفتی من شهید، جانباز یا اسیر می شوم. گفتم صبوری می کنم. در جانبازی ات صبوری کردم و حرف همه را به جان خریدم. حالا می خواهم در شهادتت صبوری کنم. می خواهم در تشییع جنازه ات مثل حضرت زینب سخن رانی کنم. چه نصیحت یا پیغامی برای مردم داری؟» گفت: «به خانم ها بگو حجاب تان را رعایت کنید؛ حجاب شما کوبنده تر از سلاح ماست و رنگین تر از خون ماست و به برادرها بگو تا جنگ باقی است، دست از جنگ برندارید، پشت رهبر را خالی نکنید و با امام همراه باشید.»
مرا بر بال‌هایت بگذار
خواهش دیگری از شهید کردم و گفتم: «می دانی جعفرطیار در جنگ تبوک دو دستش را از دست داد و خدا در ازای آن دو دست، دو بال به ایشان داد؛ مطمئناً خدا به شما هم بال می دهد! یادت باشد حتماً مرا بر بال هایت بگذاری و ببری خدمت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها).» سکوت کرد و به سجده رفت. نمی‌دانم در آن سجده چه گذشت؛ اما هر چه بود، چند روز بعد از اعزام به شهادت رسید و من در تشییع‌جنازه‌اش سخن‌رانی کردم و پیغام ایشان را رساندم.
خبر شهادت
عفیفه هجده فروردین شهید شد و نوزده فروردین خبرش به ما رسید. گویا وقتی می‌خواستند مهمات را جابه جا کنند، مورد بمباران قرار می‌گیرند و با دو نفر دیگر به شهادت می‌رسند. وقتی خبر شهادت را به من دادند، گفتم عکس ایشان را آماده کرده‌ام، بروید از خانه بردارید. همه تعجب کرده بودند؛ اما من از قبل انتظار شهادت ایشان را داشتم.
درد روزگار ما، بی‌حیایی است
اگر بخواهم خصوصیات ایشان را مروری بکنم، باید بگویم حیای او زبان زد بود. چیزی که امروز در مردان ما کم است و غصهٔ روزگارمان شده. شجاعت ایشان نیز چه در حرف، چه در عمل مثال‌زدنی بود. وی در خانواده و محل، تک بود و احترام زیادی برای مادر و خواهرانش قائل بود.
پابرهنه درس خواندم تا معلمی
بعد از شهادت او خیلی تنها شدم. تصمیم گرفتم درس بخوانم. پابرهنه روی زمین داغ راه می‌رفتم تا خوابم نبرد و به توفیق الهی هم دیپلم گرفتم، هم لیسانس. بعد از اتمام درسم، در یکی از مدارس به صورت افتخاری مشغول تدریس شدم تا این که فرماندار شهرمان دستور داد استخدام شوم. به عنوان دبیر قرآن و معارف در خدمت آموزش‌وپرورش هستم و مقام معلم نمونهٔ کشوری از افتخاراتی است که خداوند در این مسیر به بنده عطا کرده است.
25 سال زندگی معنوی با شهید
وقتی آزاده‌ها به کشور بازمی‌گشتند، دوستانم از من پرسیدند: «دوست داشتی همسرت الآن اسیر بود؟» گفتم: «نه، آن وقت زندگی مان عادی می شد؛ ولی الآن 25 سال است که زندگی معنوی با هم داریم. شهید همیشه همراه من است و در همه ی کارها و برنامه ها با ایشان مشورت می کنم. دوستی مان عمیق است و حتی مشکلات بسیاری از همکاران و دوستان را از طریق شهید حل می کنم.»
نُه شهید، آشپزِ خانهٔ ما شدند
ما با جمعی از خانم‌های شهدا هرازگاهی جلسه‌هایی می‌گذاریم. بعد از سفر کربلای من و مادرم، قرار شد که خانم‌های نُه شهید به منزل ما بیایند. تصمیم گرفتم برایشان غذایی درست کنم. شب قبل از آمدنشان خواب دیدم، دورتادور حیاط خانه‌ام دیگ غذا گذاشته شده و هر نُه شهید پای دیگ‌ها برای خانم‌هایشان غذا می‌پختند. واقعیت این است که ما همسرانمان را از دست نداده‌ایم، آن‌ها همیشه همراه ما هستند.
شهید عزیز! شکوه و رثایت هم چنان جاری است؛ خوشا عاشقی!
منبع: مجله پیام زن