دلیل برتری فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) بر فرزندان امام کاظم (علیه‌السلام) چیست؟
شاید سر برتری شخصیت والای فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) بر دیگر فرزندان حضرت موسی‌بن‌جعفر (علیه‌السلام) در همین نکته نهفته است که فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگی‌ها را به ارث برد.
در میان امام‌زادگان ایران و شهر قم و فرزندان حضرت امام موسی (علیه‌السلام) که نورافشانی می‌کنند، ماه تابانی که همه آن‌ها را تحت‌الشعاع انوار درخشان خود قرار داده، تربت پاک شفیعه محشر، کریمه اهل‌بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌واله) دخت گرامی‌موسی‌بن‌جعفر، حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) است. برتری فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) بر فرزندان امام کاظم (علیه‌السلام) حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی‌بن‌جعفر (علیه‌السلام) بعد از برادرش، علی‌بن‌موسی‌الرضا (علیه‌السلام) در والاترین رتبه قرار دارد. این در حالی است که شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم (علیه‌السلام) را حداقل هجده تن دانسته‌اند و فاطمه در بین این‌همه بانوی مکرمه سرآمد بوده است. شیخ عباس قمی‌درباره دختران موسی‌بن‌جعفر (علیه‌السلام) می‌نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آن‌ها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی (علیه‌السلام) معروف به حضرت معصومه است»؛ اما شیخ محمدتقی تستری در «قاموسی الرجال» فضیلت وی را نه‌تنها در بین دختران، بلکه پسران حضرت غیر از امام رضا (علیه‌السلام) بی‌نظیر می‌داند و می‌نویسد: «در میان فرزندان امام کاظم (علیه‌السلام) با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا (علیه‌السلام) کسی هم‌شأن حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) نیست.»
او فضایلی را به ارث برد که تنها امام رضا (علیه‌السلام) آن‌ها را دارا بود بی‌گمان این نحوه اظهارنظرها و نگرش به شخصیت فاطمه دختر موسی‌بن‌جعفر (علیه‌السلام) بر برداشت‌هایی استوار است که از متن روایات وارده از ائمه به‌دست‌آمده است. روایاتی که مقام‌هایی را برای فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) برشمرده‌اند. مقامی‌که نظیر آن برای دیگر برادران و خواهران وی ذکر نشده است و به‌این‌ترتیب نام فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) را در شمار زنان برتر جهان قرار داده‌اند. حال به‌اختصار به بررسی بعضی از خصوصیاتی که آن حضرت را از دیگر امام‌زادگان جدا می‌کند اشاره می‌شود؛
1. شرافت خانوادگی: تأثیر شخصیت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمی‌توان انکار کرد. این تأثیرپذیری در وجود فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) از برجستگی خاصی برخوردار است. او از هر دو طرف (پدر و مادر) فضایلی را به ارث برد که تنها برادرش علی‌بن‌موسی‌الرضا (علیه‌السلام) آن‌ها را به‌صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر می‌رسد بتوان سر برتری شخصیت والای فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) بر دیگر فرزندان حضرت موسی‌بن‌جعفر (علیه‌السلام) را در همین نکته یافت که فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) مانند برادرش از هر دو طرف پاکیزه‌ترین خصال و ویژگی‌ها را به ارث برد باوجود بانوان دیگری در خاندان امام کاظم (علیه‌السلام) گویی «نجمه» ستاره پرنور بانوان امام کاظم است که به‌سان پرفروغ‌ترین ستاره‌ها می‌درخشد و به‌راستی‌که تمام فروغش را به دو پاکیزه‌گوهرش، علی‌بن‌موسی‌الرضا (علیه‌السلام) و فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) منتقل کرد.
سعادت معصومه (سلام‌الله‌علیها) این بود که مادرش، مادر امام رضا (علیه‌السلام) نیز بود مطالعه سیره ائمه گواهی می‌دهد که طهارت و پاکی مادر شرط اساسی برای گزینش مادران امامان بوده است و سعادتی که نصیب فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) شد این بود که مادرش، مادر امام رضا (علیه‌السلام) نیز بود. لذا از هر آلودگی در هراندازه‌اش به دور ماند.
2. شفاعت گسترده: بالاترین جایگاه شفاعت از آن رسول گرامی‌اسلام است، اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان‌شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فراگیرد:
1. خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)
2. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) طبق احادیث منقول از اهل سنت و شیعه هیچ شکی نیست؛ اما در مورد حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ‌کس ـ حداقل هیچ بانویی ـ به شفیعه محشر معصومه نمی‌رسد که امام جعفر صادق (علیه‌السلام) در این رابطه می‌فرماید: «تدخل بشفاعتها شیعتنا الجنه باجمعهم» با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند.
3. ویژگی‌های دیگر: مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارت‌نامه مخصوص و... باعث شده که حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) از دیگر امام‌زادگان و برادران و خواهران پیشی گیرد؛ و همچون ستاره‌ای درخشان در این آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصی بشود همان‌طوری که امام رضا (علیه‌السلام) در فقره‌ای از زیارت‌نامه آن حضرت می‌فرماید: «فان لک عند الله شأنا من الشأن» یعنی تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داری که بر خاک‌نشینان این عالم قابل‌تصور نیست و تنها خدا و پیامبر و اوصیاء طاهرینش بر آن واقف‌اند.
4- کراماتی که از آن حضرت به مسلمانان و علاقه‌مندان اهل‌بیت و اهل علم و مراجع عظام رسیده برتری و فضل آن حضرت را به اثبات می‌رساند که با تأمل در ابعاد مختلف گوشه‌هایی از انوار ملکوتی و شعاع آسمانی روشن خواهد شد. امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: هرکس خواهرم معصومه را در قم زیارت کند (بامعرفت و شناخت) بهشت بر او واجب می‌شود
نویسنده: امیرعلی حسنلو مدیر گروه تاریخ و سیرهٔ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم