گزیده‌ای از اخلاق و رفتار امام حسین (علیه‌السلام)

با نگاهی اجمالی به 56 سال زندگی سراسر خداخواهی و خداجویی حسین ^{(علیه‌السلام)}، درمی‌یابیم که هماره وقت او به پاک‌دامنی و بندگی و نشر رسالت احمدی و مفاهیم عمیقی والاتر از درک و دید ما گذشته است. اکنون مروری کوتاه به زوایای زندگانی آن عزیز که پیش روی ما است:

جنابش به نماز و نیایش با پروردگار و خواندن قرآن و دعا و استغفار علاقه بسیاری داشت. گاهی در شبانه روز صدها رکعت نماز می‌گذاشت. ⁽¹⁾ و حتی در آخرین شب زندگی دست از نیاز و دعا برنداشت و خوانده‌ایم که از دشمنان مهلت خواست تا بتواند با خدای خویش به خلوت بنشیند؛ و فرمود: خدا می‌داند که من نماز و تلاوت قرآن و دعای زیاد و استغفار را دوست دارم. ⁽²⁾

حضرتش بارها پیاده به خانه کعبه شتافت و مراسم حج را برگزار کرد. ⁽³⁾ ابن اثیر در کتاب اسد الغابة می‌نویسد: کان الحسین رضی الله عنه فاضلا کثیر الصوم و الصلوة و الحج و الصدقة و افعال الخیر جمیعها. ⁽⁴⁾ حسین ^{(علیه‌السلام)} بسیار روزه می‌گرفت و نماز می‌گزارد و به حج می‌رفت و صدقه می‌داد و همه کارهای پسندیده را انجام می‌داد.

شخصیت حسین‌بن‌علی ^{(علیه‌السلام)} آن چنان بلند و دور از دسترس و پرشکوه بود که وقتی با برادرش امام مجتبی ^{(علیه‌السلام)} پیاده به کعبه می‌رفتند، همه بزرگان و شخصیت‌های اسلامی به احترامشان از مرکب پیاده شده، همراه آنان راه می‌پیمودند. ⁽⁵⁾

احترامی که جامعه برای حسین ^{(علیه‌السلام)} قائل بود، بدان جهت بود که او با مردم زندگی می‌کرد - از مردم و معاشرتشان کناره نمی‌جست - با جان جامعه هماهنگ بود، چونان دیگران از مواهب و مصائب یک اجتماع برخوردار بود و بالاتر از همه ایمان بی‌تزلزل او به خداوند، او را غمخوار و یاور مردم ساخته بود. وگرنه، او نه کاخ‌های مجلل داشت و نه سربازان و غلامان محافظ و هرگز مثل جباران راه آمدوشد را به گذرش بر مردم نمی‌بستند،...

این روایت یک نمونه از اخلاق اجتماعی اوست، بخوانیم: روزی از محلی عبور می‌فرمود، عده‌ای از فقرا بر عباهای پهن‌شده‌شان نشسته بودند ونان پاره‌های خشکی می‌خوردند، امام حسین ^{(علیه‌السلام)} می‌گذشت که تعارفش کردند و او هم پذیرفت، نشست و تناول فرمود و آنگاه بیان داشت: ان الله لا یحب المتکبرین، ⁽⁶⁾ خداوند متکبران را دوست نمی‌دارد. سپس فرمود: من دعوت شما را اجابت کردم، شما هم دعوت مرا اجابت کنید. آن‌ها هم دعوت آن حضرت را پذیرفتند و همراه جنابش به منزل رفتند. حضرت دستور داد هر چه در خانه موجود است به ضیافتشان بیاورند، ⁽⁷⁾ و بدین ترتیب پذیرایی گرمی از آنان به عمل آمد و نیز درس تواضع و انسان‌دوستی را با عمل خویش به جامعه آموخت.

شعیب‌بن‌عبدالرحمن خزاعی می‌گوید: چون حسین‌بن‌علی ^{(علیه‌السلام)} به شهادت رسید، بر پشت مبارکش آثار پینه مشاهده کردند، علتش را از امام زین‌العابدین ^{(علیه‌السلام)} پرسیدند، فرمود این پینه‌ها اثر کیسه‌های غذایی است که پدرم شب‌ها به دوش می‌کشید و به خانه زن‌های شوهرمرده و کودکان یتیم و فقرا می‌رسانید. ⁽⁸⁾

شدت علاقه امام حسین ^{(علیه‌السلام)} را به دفاع از مظلوم و حمایت از ستمدیدگان می‌توان در داستان ارینب و همسرش عبدالله‌بن‌سلام دریافت که اجمال و فشرده‌اش را در این جا متذکر می‌شویم: یزید به زمان ولایتعهدی، بااینکه همه نوع وسایل شهوت‌رانی و کام‌جویی و کامروایی از قبیل پول، مقام، کنیزان رقاصه و... در اختیار داشت، چشم ناپاک و هرزه‌اش را به بانوی شوهردار عفیفی دوخته بود. پدرش معاویه به‌جای این که در برابر این رفتار زشت و ننگین عکس‌العمل کوبنده‌ای نشان دهد، با حیله‌گری و دروغ‌پردازی و فریبکاری، مقدماتی فراهم ساخت تا زن پاک‌دامن مسلمان را از خانه شوهر جدا ساخته به بستر گناه آلوده پسرش یزید بکشاند. حسین‌بن‌علی ^{(علیه‌السلام)} از قضیه باخبر شد، در برابر این تصمیم زشت ایستاد و نقشه شوم معاویه را نقش بر آب ساخت و با استفاده از یکی از قوانین اسلام، زن را به شوهرش عبدالله‌بن‌سلام بازگرداند و دست تعدی و تجاوز یزید را از خانواده مسلمان و پاکیزه‌ای قطع نمود و با این کار همت و غیرت الهی‌اش را نمایان و علاقه مندی خودرا به حفظ نوامیس جامعه مسلمانان ابراز داشت و این رفتار داستانی شد که در مفاخر آل علی ^{(علیه‌السلام)} و دنائت و ستمگری بنی‌امیه، برای همیشه در تاریخ به یادگار ماند. ⁽⁹⁾

علائلی در کتاب سمو المعنی می‌نویسد: ما در تاریخ انسان به مردان بزرگی برخورد می‌کنیم که هر کدام در جبهه و جهتی عظمت و بزرگی خویش را جهانگیر ساخته‌اند، یکی در شجاعت، دیگری در زهد، آن دیگری در سخاوت و... اما شکوه و بزرگی امام حسین ^{(علیه‌السلام)} حجم عظیمی است که ابعاد بی‌نهایتش هر یک مشخص‌کننده یک عظمت فراز تاریخ است، گویا او جامع همه والایی‌ها و فرازمندی‌ها است. ⁽¹⁰⁾

آری، مردی که وارث بی‌کرانگی نبوت محمدی است، مردی که وارث عظمت عدل و مروت پدری چون حضرت علی ^{(علیه‌السلام)} است و وارث جلال و درخشندگی فضیلت مادری چون حضرت فاطمه ^{(سلام‌الله‌علیها)} است، چگونه نمونه برتر و والای عظمت انسان و نشانه آشکار فضیلت‌های خدایی نباشد. درود ما بر او باد که باید او را سمبل اعمال و کردارمان قرار دهیم. امام حسین ^{(علیه‌السلام)} و حکایت زیستن و شهادتش و لحن گفتارش و ابعاد کردارش نه تنها نمونه یک بزرگ‌مرد تاریخ را برای ما مجسم می‌سازد، بلکه او با همه خویشتن، آیینه تمام نمای فضیلت‌ها، بزرگ‌منشی‌ها، فداکاری‌ها، جانبازی‌ها، خداخواهی‌ها و خداجویی‌ها می‌باشد. او به‌تنهایی می‌تواند جان را به لاهوت راهبر باشد و سعادت بشریت را ضامن گردد. بودن و رفتنش، معنویت و فضیلت‌های انسان را ارجمند نمود.

پی‌نوشت‌ها:

(1) عقد الفرید، ج 3، ص 143.
(2) ارشاد مفید، ص 214.
(3) مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص 224 - اسد الغابة، ج 2، ص 20.
(4) اسد الغابة، ج 2، ص 20.
(5) ذکری الحسین، ج 1، ص 152، به نقل از ریاض الجنان، چاپ بمبئی، ص 241 -انساب الاشراف.
(6) سوره نحل، آیه 22.
(7) تفسیر عیاشی، ج 2، ص 257.
(8) مناقب، ج 2، ص 222.
(9) الامامة والسیاسة، ج 1، ص 253 به بعد.
(10) از کتاب سمو المعنی، ص 104 به بعد، نقل به معنی شده است

منبع: سایت آوینی