حتماً سورهٔ نمل را میشناسید. سورهای که به نام مورچه نامگذاری شده است علت نامگذاری این سوره به نام مورچه آیات 18 و 19 آن است که حکایتی را از وادی مورچگان بیان میکند: «تا آنکه به وادی مورچگان رسیدند مورچه ای گفت: ای مورچگان به خانه هایتان درآیید مبادا سلیمان و سپاهیانش شما را پایمال کنند و سلیمان از (شنیدن) سخن مورچه لبخندی زد.»
پرسش اینجاست که آیا مورچگان سخن میگویند؟ به چه زبانی؟ چگونه سلیمان نبی از آن فاصله سخن مورچه را شنید و چگونه سخن او را فهمید؟
امروزه علم جدید ثابت کرده است که مورچهها و برخی دیگر از حشرات فاقد صدا و یا دستگاهی برای تولید آن هستند و صرفاً با ارسال امواج و یا از طریق حس بویایی باهم ارتباط برقرار میکنند و این دو هیچ ربطی به کلام صوتی ندارند، اما بدون شک جانداران راهی ویژه برای ارتباط با یکدیگر دارند برخی با ایجاد صدایی خاص با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و برخی از راههای دیگر همانند ارسال امواج و این همان منطق و شیوه سخن جانداران است که قرآن کریم از آن به قول یاد میکند.
طنطاوی یکی از مفسران معاصر در تفسیرش مینویسد: (تفسیر الجواهر، ج 13، ص 58)
برخی از دانشمندان بر این باورند که امروزه تلهپاتی که سطحی از توان ارتباطی است به انسان امکان میدهد تا دیدگاهش را بدون استفاده از هیچگونه ابزار مادی و ظاهری به دیگران منتقل کند. اینگونه تبادل نیز گاهی میان حشرات و حیوانات بهوضوح دیده میشود و بدینوسیله درمییابیم که مورچگان با انتقال پیام از راه دور (تلهپاتی) با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و انسان نیز استعداد اینگونه ارتباط را دارد تا تحت شرایط خاصی بدان دست یابد.
خداوند متعال، دانا بهتمامی آفریدگان است و برای او آسان است تا به پیامبرش حضرت سلیمان (علیهالسلام) فهم سخن و پیام پرندگان و سایر جانداران را بیاموزد جالب است در آیه شانزدهم سورهٔ نمل از زبان سلیمان نبی آمده است: «به ما زبان پرندگان تعلیم داده شده و از هر چیزی به ما داده شده است.»
از این آیه شریفه میفهمیم خداوند متعال نهتنها به وی قدرت فهم سخن پرندگان را عطا کرده بلکه از هر چیزی بهرهای به ایشان عطا فرموده است. لذا فهم شیوه ارتباطی مورچگان برای ایشان کار آسانی بوده است.
از طرفی باید دانست شیوه دیگری نیز برای فهم سخن جانداران وجود دارد خداوند متعال قادر است با خلق صوت و منطق گفتاری انسانها به حیوانی این قدرت را بدهد تا مراد خویش را به زبان انسانها به آدمیان انتقال دهد. روایات متعددی از پیامبر خدا و ائمه هدی (علیهمالسلام) این شیوه را نیز تأیید میکند.
بدون شک آن بزرگواران از شیوه اول نیز بهرهمند بودهاند و زبان جانداران را میدانستند اما این شیوه را برای آن به کار میبردهاند تا دیگران به قدرت اعجاز یا کرامت آنها پی برده و هدایت شوند همانند به سخن آمدن سوسمار در دست اعرابی و اقرار به توحید الهی و رسالت پیامبر خدا (خرائج راوندی، ص 184) (بحارالانوار، ج 17، ص 407) به هر صورت دانستن شیوه اول یعنی دانستن شیوه ارتباطی جانداران با یکدیگر علمی بود که خداوند متعالی آن را در اختیار سلیمان نبی قرار داده بود و بدینوسیله بود که او سخن مورچه را فهمید.