تعریف سورههای مکی و مدنی:
آنچه که از قرآن در دوره سیزده سال که پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهواله) در مکه مشغول تبلیغ بود نازل شد آیات و سورههای مکی هستند، خواه در خود مکه نازل شده باشد یا نه. و آیات و سورههایی که در طول ده سال بعد نازل شد، مدنی میباشند خواه در مدینه نازل گردیده باشند یا در جاهای دیگر.
ویژگیهای آیات و سورههای مکی:
1. هر سورهای که در آن سجده وجود دارد مکی است.
2. هر سورهای که در آن لفظ کلاً بهکاررفته است مکی است.
3. هر سورهای که در آن «یا ایها الناس» آمده و «یا ایها الذین آمنوا» در آن دیده نمیشود مکی است مگر سوره حج.
4. هر سورهای که در آن قصص انبیاء و ملل گذشته است مکی است بهجز سوره بقره.
5. هر سورهای که در آن داستان آدم و ابلیس دیده میشود مکی است بهجز سوره بقره.
6. هر سورهای که با حروف مقطعه از قبیل: الم، الر و امثال آن آغاز میشود مکی است بهجز دو سوره بقره و آلعمران.
7. سوگندهای زیاد.
8. کوتاه بودن سورهها و آیات آنها.
ویژگیهای آیات و سورههای مدنی:
1. هر سورهای که در آن فرمان جهاد و جنگهای پیامبر (صلیاللهعلیهواله) دیده میشود مدنی است.
2. هر سورهای که در آن احکام و فرایض و حقوق، قوانین مدنی، اجتماعی، سیاسی است و بهطور مفصل در آنها آمده مدنی است.
3. هر سورهای که در آنها از منافقین یاد شده است مدنی است. بهجز سوره عنکبوت که در این سوره از منافقین یاد شده است که سوره مکی است. ولی یازده آیه اول آن مدنی هستند.
4. مجادله با اهل کتاب و دعوت آنها به عدم تعصب و غلو در دینشان نشانه مدنی بودن است.
5. طولانی بودن سورهها و آیهها.
6. خطاب در سورههای مدنی «یا ایها الذین آمنوا» است.
منبع: پایگاه قرآنشناسی حوزه علمیه میبد