بدان که حمد بر دو وجه است: یکی بر دیدار نعمت، دیگر بر دیدار منعم. آنچه بر دیدار نعمت است: از وی آزادی کردن و نعمت وی به طاعت وی بکار بردن، و شکر وی را میان در بستن، تا امروز در نعمت بیفزاید و فردا به بهشت رساند، به قول رسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله):
أوَّلُ مَنْ یدْعی اِلَی الْجَنَّةِ الْحَمّادُونَ لِلّهِ کلِّ حال.
نخستین کسانی که به‌سوی بهشت فراخوانده می‌شوند، کسانی‌اند که کارشان درهرحال سپاس خداوند بوده است.
این عاقبت آن‌کس که حمد وی بر دیدار نعمت بود، امّا آن‌کس که حمد وی بر دیدار منعم بود به زبان حال گوید:
وَ مَا الفَقرُ مِن اَرضِ العَشیرَةِ ساقَنا وَلکنَّنا جِئنا بلُقیاکَ نَسعَد
صنما! ما نه به دیدار جهان آمده‌ایم.
این جوانمرد را شراب شوق دادند، و با شرم هام دیدار کردند تا از خود فانی شد، یکی شنید و یکی دید، و به یکی رسید; چه شنید و چه دید و به چه رسید؟
ذکر حقّ شنید، چراغ آشنایی دید و با روز نخستین رسید، اجابت لطف شنید، توقع دوستی بدید، و به دوستی لم‌یزل رسید.
این جوانمرد اوّل نشانی یافت بی دل شد، پس بار یافت همه دل شد، پس دوست دید و در سر دل شد.
منبع: لطایفی از قرآن کریم، رشیدالدین میبدی