دنیا، توشه آخرت است
وَ ابْتَغِ فِیمَا آتَاکَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لاَ تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا وَ أَحْسِنْ کَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیکَ وَ لاَ تَبْغِ الْفَسَادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لاَ یحِبُّ الْمُفْسِدِینَ ﴿القصص، 77﴾
و در آنچه خدا به تو داده، سرای آخرت را بطلب؛ و بهره‌ات را از دنیا فراموش مکن؛ و همان‌گونه که خدا به تو نیکی کرده نیکی کن؛ و هرگز در زمین در جستجوی فساد مباش که خدا مفسدان را دوست ندارد!
برای آخرت توشه بفرستید
الف: یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿الحشر، 18﴾
ای کسانی که ایمان آورده‌اید از (مخالفت) خدا بپرهیزید؛ و هر کس باید بنگرد تا برای فردایش چه چیز از پیش فرستاده؛ و از خدا بپرهیزید که خداوند ازآنچه انجام می‌دهید آگاه است!
ب: ... وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ مُلاَقُوهُ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ ﴿البقرة، 223﴾
... اثر نیکی برای خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مؤمنان، بشارت ده!
اعمال خود را خواهید دید
وَ أَقِیمُوا الصَّلاَةَ وَ آتُوا الزَّکَاةَ وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ﴿البقرة، 110﴾
و نماز را برپا دارید و زکات را ادا کنید؛ و هر کار خیری را برای خود از پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا (در سرای دیگر) خواهید یافت؛ خداوند به اعمال شما بیناست.
نامه اعمال خود را بگیرید و بخوانید
وَ کُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِی عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ کِتَاباً یلْقَاهُ مَنْشُوراً * اقْرَأْ کِتَابَکَ کَفَی بِنَفْسِکَ الْیوْمَ عَلَیکَ حَسِیباً ﴿الإسراء، 13 و 14﴾
و هر انسانی، اعمالش را بر گردنش آویخته‌ایم؛ و روز قیامت، کتابی برای او بیرون می‌آوریم که آن را در برابر خود، گشوده می‌بیند! (این همان نامه اعمال اوست!) (و به او می‌گوییم): کتابت را بخوان، کافی است که امروز، خود حسابگر خویش باشی!
تمام اعمال شما ثبت است
وَ وُضِعَ الْکِتَابُ فَتَرَی الْمُجْرِمِینَ مُشْفِقِینَ مِمَّا فِیهِ وَ یقُولُونَ یا وَیلَتَنَا مَا لِهٰذَا الْکِتَابِ لاَ یغَادِرُ صَغِیرَةً وَ لاَ کَبِیرَةً إِلاَّ أَحْصَاهَا وَ وَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِراً وَ لاَ یظْلِمُ رَبُّکَ أَحَداً ﴿الکهف، 49﴾
و کتاب [= کتابی که نامه اعمال همه انسان‌هاست] در آنجا گذارده می‌شود، پس گنه‌کاران را می‌بینی که ازآنچه در آن است، ترسان و هراسانند؛ و می‌گویند: ای‌وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ عمل کوچک و بزرگی را فرونگذاشته مگر اینکه آن را به شمار آورده است؟! و (این در حالی است که) همه اعمال خود را حاضر می‌بینند؛ و پروردگارت به هیچ‌کس ستم نمی‌کند.
گناه هرکسی به دوش خودش است
الف: مَنِ اهْتَدَی فَإِنَّمَا یهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا یضِلُّ عَلَیهَا وَ لاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی وَ مَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولاً ﴿الإسراء، 15﴾
هر کس هدایت شود، برای خود هدایت یافته؛ و آن‌کس که گمراه گردد، به زیان خود گمراه شده است؛ و هیچ‌کس بار گناه دیگری را به دوش نمی‌کشد؛ و ما هرگز (قومی را) مجازات نخواهیم کرد، مگر آنکه پیامبری مبعوث کرده باشیم (تا وظایفشان را بیان کند.)
ب: أَلاَّ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی ﴿النجم، 38﴾
که هیچ‌کس بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌گیرد،
ج: وَ لاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَی حمل‌ها لاَ یحْمَلْ مِنْهُ شَی‌ءٌ وَ لَوْ کَانَ ذَا قُرْبَی إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِینَ یخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیبِ وَ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَ مَنْ تَزَکَّی فَإِنَّمَا یتَزَکَّی لِنَفْسِهِ وَ إِلَی اللَّهِ الْمَصِیرُ ﴿فاطر، 18﴾
هیچ گنه‌کاری بار گناه دیگری را بر دوش نمی‌کشد؛ و اگر شخص سنگین‌باری دیگری را برای حمل گناه خود بخواند، چیزی از آن را بر دوش نخواهد گرفت، هرچند از نزدیکان او باشد! تو فقط کسانی را بیم می‌دهی که از پروردگار خود در پنهانی می‌ترسند و نماز را برپا می‌دارند؛ و هر کس پاکی (و تقوا) پیشه کند، نتیجه آن به خودش بازمی‌گردد؛ و بازگشت (همگان) به‌سوی خداست!
د: إِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِی عَنْکُمْ وَ لاَ یرْضَی لِعِبَادِهِ الْکُفْرَ وَ إِنْ تَشْکُرُوا یرْضَهُ لَکُمْ وَ لاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی ثُمَّ إِلَی رَبِّکُمْ مَرْجِعُکُمْ فَینَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿الزمر، 7﴾
اگر کفران کنید، خداوند از شما بی‌نیاز است و هرگز کفران را برای بندگانش نمی‌پسندد؛ و اگر شکر او را بجا آورید آن را برای شما می‌پسندد! و هیچ گنه‌کاری گناه دیگری را بر دوش نمی‌کشد! سپس بازگشت همه شما به‌سوی پروردگارتان است و شما را ازآنچه انجام می‌دادید آگاه می‌سازد؛ چراکه او به آنچه در سینه‌هاست آگاه است!
هـ: قُلْ أَ غَیرَ اللَّهِ أَبْغِی رَبّاً وَ هُوَ رَبُّ کُلِّ شَی‌ءٍ وَ لاَ تَکْسِبُ کُلُّ نَفْسٍ إِلاَّ عَلَیهَا وَ لاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی ثُمَّ إِلَی رَبِّکُمْ مَرْجِعُکُمْ فَینَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿الأنعام، 164﴾
بگو: آیا غیر خدا، پروردگاری را بطلبم، درحالی‌که او پروردگار همه‌چیز است؟! هیچ‌کس، عمل (بدی) جز به زیان خودش، انجام نمی‌دهد؛ و هیچ گنه‌کاری گناه دیگری را متحمل نمی‌شود؛ سپس بازگشت همه شما به‌سوی پروردگارتان است؛ و شما را ازآنچه در آن اختلاف داشتید، خبر خواهد داد.
پاداش اخروی نیکوکاران و بدکاران
الف: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْهَا وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یوْمَئِذٍ آمِنُونَ وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ مَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿النمل، 89 و 90﴾
کسانی که کار نیکی انجام دهند پاداشی بهتر از آن خواهند داشت؛ و آنان از وحشت آن روز در امان‌اند! و آن‌ها که اعمال بدی انجام دهند، به‌صورت در آتش افکنده می‌شوند؛ آیا جزایی جز آنچه عمل می‌کردید خواهید داشت؟!
ب: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْهَا وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیئَةِ فَلاَ یجْزَی الَّذِینَ عَمِلُوا السَّیئَاتِ إِلاَّ مَا کَانُوا یعْمَلُونَ ﴿القصص، 84﴾
کسی که کار نیکی انجام دهد، برای او پاداشی بهتر از آن است؛ و به کسانی که کارهای بد انجام دهند، مجازات بدکاران جز (به مقدار) اعمالشان نخواهد بود.
ج: مَنْ عَمِلَ سَیئَةً فَلاَ یجْزَی إِلاَّ مثل‌ها وَ مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولٰئِکَ یدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یرْزَقُونَ فیها بِغَیرِ حِسَابٍ ﴿غافر، 40﴾
هر کس بدی کند، جز بمانند آن کیفر داده نمی‌شود؛ ولی هر کس کار شایسته‌ای انجام دهد -خواه مرد یا زن- درحالی‌که مؤمن باشد آن‌ها وارد بهشت می‌شوند و در آن روزی بی‌حسابی به آن‌ها داده خواهد شد.
حساب‌رسی دقیق اعمال
فَمَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیراً یرَهُ * وَ مَنْ یعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یرَهُ ﴿الزلزلة، 7 و 8﴾
پس هر کس هم‌وزن ذره‌ای کار خیر انجام دهد آن را می‌بیند! و هر کس هم‌وزن ذره‌ای کار بد کرده آن را می‌بیند!
پاداش خود را بگیرید
کُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنِیئاً بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِی الْأَیامِ الْخَالِیةِ ﴿الحاقة، 24﴾
(و به آنان گفته می‌شود): بخورید و بیاشامید گوارا در برابر اعمالی که در ایّام گذشته انجام دادید!
منبع: دستوراتی از قرآن (امرونهی‌های خدا در قرآن)، احمد سعیدی