افزون بر آیات قرآن که بیانگر وقوع معراج پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) در بیداری است، تاریخ اسلام نیز گواه صادقی بر این موضوع است: هنگامی‌که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) مسئله معراج را مطرح کرد، مشرکان به‌شدت آن را انکار نمودند و آن را بهانه‌ای کردند برای کوبیدن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله)؛ که این خود گویای آن است که پیامبر هرگز مدعی خواب یا مکاشفه روحانی نبوده است، وگرنه این‌همه سروصدا را در پی نمی‌داشت.
هدف معراج
روح بزرگ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) در این سفر با مشاهده اسرار عظمت خدا در سراسر جهان هستی به‌خصوص عالم بالا - که مجموعه‌ای است از نشانه‌های عظمت او - درک و دید تازه‌ای برای هدایت و رهبری انسان‌ها یافت. (تفسیر نمونه، ج 12، ص 17. این هدف به‌صراحت در سوره اسراء و نجم آمده است.)
امام صادق (علیه‌السلام) دراین‌باره ضمن رد ادعای کسانی که می‌پنداشتند پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) در آسمان به دیدار پروردگار رفته است، می‌فرماید:
خداوند هرگز مکانی ندارد و زمان بر او جریان نمی‌گیرد، ولیکن او می‌خواست فرشتگان و ساکنان آسمانش را با قدم گذاشتن پیامبر در میان آن‌ها احترام کند و نیز از شگفتی‌های عظمتش به پیامبرش نشان دهد تا پس از بازگشت برای مردم بازگو کند. (بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج 3، ص 315.)
معراج و علوم روز
پیشرفت علوم طبیعی جدید سبب شد که مسائل تازه‌ای درزمینهٔ معراج مطرح شود که می‌باید بدان‌ها پاسخی درخور داد:
1. برای اقدام به سفر فضایی، نخستین مانع نیروی جاذبه است؛ زیرا برای فرار از محدوده جاذبه زمین، سرعتی دست‌کم معادل چهل هزار کیلومتر در ساعت لازم است!
2. مانع دیگر، نبودن هوا در فضای بیرون جو زمین است.
3. گرمای سوزان آفتاب در قسمتی که آفتاب مستقیماً می‌تابد و نیز سرمای کشنده در قسمتی که نمی‌تابد، مانعی دیگر برای این سفر است.
4. وجود اشعه‌های خطرناک در ماورای جو نظیر اشعه کیهانی، اشعه ماورای بنفش و اشعه ایکس، یکی دیگر از این موانع است. این پرتوها هرگاه به مقدار کم به بدن انسان بتابد، برای ارگانیسم بدن زیانی ندارد، اما در بیرون جو زمین بسیار زیاد، کشنده و مرگبار است؛ حال‌آنکه برای ساکنان زمین وجود لایه هوای جو، مانع از تابش آن‌ها است.
5. مشکل دیگر بی‌وزنی است. گرچه انسان به‌تدریج می‌تواند به بی‌وزنی عادت کند، اگر بی‌مقدمه به بیرون جو وارد شود، تحمل آن بسیار مشکل و یا ناممکن است.
6. مشکل زمان یکی از مهم‌ترین موانع است؛ چراکه سرعتی بالاتر از سرعت سیر نور نیست و اگر کسی بخواهد در سراسر آسمان‌ها سیر کند، باید سرعتی بیش از سرعت نور داشته باشد.
در برابر این مسائل توجه به چند نکته لازم است:
1. ما می‌دانیم باآن‌همه مشکلاتی که در سفر فضایی وجود دارد، انسان توانسته با نیروی علم بر آن‌ها پیروز گردد؛ البته به‌جز مشکل زمان که آن‌هم مربوط به سفرها به مناطق دوردست است.
2. بی‌شک مسئله معراج جنبه عادی نداشته، بلکه با قدرت بی‌پایان خداوند صورت گرفته و البته همه معجزات انبیاء نیز همین‌گونه است. به عبارت روشن‌تر، معجزه باید عقلاً محال نباشد و اگر این‌گونه بود، بقیه به مدد قدرت خداوند حل‌شدنی است.
هنگامی‌که بشر با پیشرفت علم توانست سفینه‌هایی بسازد که از محدودهٔ جاذبه زمین بیرون رود، بی‌آنکه اشعه‌های مرگبار بیرون جو بر آن‌ها تأثیر داشته باشد و همچنین لباس‌هایی بپوشد که او را در برابر سرما و گرمای فوق‌العاده حفظ کند و با تمرین به بی‌وزنی هم عادت نماید و خلاصه با نیروی محدودش این راه را طی کند، آیا با استمداد از نیروی نامحدود الهی نمی‌تواند چنین کند؟ بی‌تردید خداوند مرکب سریع‌السیری که متناسب این سفر فضایی بوده، در اختیار پیامبرش گذارده و او را از آسیب‌هایی که در این سفر وجود داشته، حفظ کرده است؛ اما اینکه مرکب او چگونه بوده و چه نام داشته است (براق یا رفرف و یا مرکب دیگر)، درهرحال بر ما ناشناخته است؟
از همه این‌ها گذشته، فرضیه حداکثر سرعت که گفته شد، امروز در میان دانشمندان متزلزل شده، هرچند اینشتین در فرضیه معروف خود بدان سخت معتقد بوده است.
امروزه دانشمندان قائل‌اند امواج جاذبه بدون نیاز به زمان درآن‌واحد از یک‌سوی جهان به‌سوی دیگر منتقل می‌شوند و اثرگذارند و حتی این احتمال هست که در حرکات مربوط به گستردگی جهان، منظومه‌هایی وجود داشته باشد که با سرعتی بیش از سرعت سیر نور از مرکز جهان دور شوند.
کوتاه‌سخن اینکه، مشکلاتی که گفته شد هیچ‌یک مانعی عقلی در این راه نیست تا معراج را به‌صورت محال عقلی درآورد، بلکه مشکلاتی است که با استفاده از وسایل و نیروی لازم حل‌شدنی است.
به‌هرروی، مسئله معراج ازنظر استدلال‌های عقلی و موازین علم روز ناممکن است و خارق‌العاده بودن آن را نیز همه پذیرفته‌اند، ازاین‌رو هرگاه با دلیل قاطع نقلی ثابت شود، باید آن را پذیرفت. (تفسیر نمونه، ج 12، ص 18-20.)
منبع: معجزات آسمانی در قرآن کریم، علیرضا کمالی