الف. در چهار سوره از قرآن مجید نیکی به والدین بلافاصله بعد از مسئله توحید قرار گرفته این هم‌ردیف بودن دو مسئله بیانگر این است که اسلام تا چه حد برای پدر و مادر احترام قائل است. به‌عنوان‌مثال، در سوره اسرا آیه 23 می‌خوانیم: و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر احسان کنید!
ب. اهمیت این موضوع تا آنجاست که هم قرآن و هم روایات صریحاً توصیه می‌کنند که حتی اگر پدر و مادر کافر باشند، رعایت احترامشان لازم است. در سوره لقمان آیه 15 می‌خوانیم: اگر آن‌ها به تو اصرار کنند که مشرک شوی اطاعتشان مکن، ولی در زندگی دنیا به نیکی با آن‌ها معاشرت نما!
ج. شکرگزاری در برابر پدر و مادر در قرآن مجید در ردیف شکرگزاری در برابر نعمت‌های خدا قرار داده شده چنان‌که در سوره لقمان آیه 14 می‌خوانیم: مرا و پدر و مادرت را شکر کن.
د- قرآن حتی کمترین بی‌احترامی‌را در برابر پدر و مادر اجازه نداده است. در حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) آمده است:
اگر چیزی کمتر از اف وجود داشت، خدا از آن نهی می‌کرد و این حداقل مخالفت و بی‌احترامی‌نسبت به پدر و مادر است و منظور از این جمله نظر تند و غضب آلود به پدر و مادر کردن می‌باشد (تفسیر نمونه/ج 12، ص 79)
هـ. با اینکه جهاد یکی از مهم‌ترین برنامه‌های اسلامی‌است تا زمانی که جنبه وجوب عینی پیدا نکند، یعنی داوطلب به قدر کافی باشد، بودن در خدمت پدر و مادر از آن مهم‌تر است و اگر موجب ناراحتی آن‌ها شود، جایز نیست.
در حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم که مردی نزد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) آمد و عرض کرد من جوان بانشاط و ورزیده‌ای هستم و جهاد را دوست دارم ولی مادری دارم که از این موضوع ناراحت می‌شود، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) فرمود: برگرد و با مادر خویش باش، قسم به آن خدایی که مرا به‌حق مبعوث ساخته است، یک‌شب مادر با تو مأنوس گردد از یک سال جهاد در راه خدا بهتراست (همان/ص 80)! ولی البته هنگامی‌که جهاد، جنبه وجوب عینی پیدا کند و کشور اسلامی‌در خطر قرار گیرد و حضور همگان لازم شود، هیچ عذری پذیرفته نیست، حتی نارضایتی پدر و مادر.
انسان باید در برابر پدر و مادر خود حق‌شناس باشد و احترام و نیکی به آن‌ها را هرگز فراموش نکند، هرچند زحمات آنان به‌قدری ارزشمند است که فرزندان هرگز نمی‌توانند آن‌گونه که شایسته مقام و منزلت پدر و مادر است، دین خود را نسبت به آن‌ها ادا کنند و ذره‌ای از آن‌همه محبت را جبران نمایند.
شناخت جایگاه و مقام والدین
جایگاه پدر و مادر بسیار والاست که انسان قادر به درک این عظمت نمی‌باشد. پدر و مادر واسطه آفرینش فرزند و مسئول تربیت و پرورش او می‌باشند، بدین سبب در دین مقدس اسلام بالاترین تأکید در اطاعت و احترام به آنان شده است تا جایی که خداوند متعال در قرآن کریم نام آنان را در ردیف نام خود قرار داده و پس از دستور به شکرگزاری خود، بر لزوم قدردانی از آنان تأکید می‌نماید و می‌فرماید: آری به او توصیه کردم که برای من و برای پدر و مادرت شکر بجا آور که بازگشت [همه شما] به‌سوی من است! و هرگاه آن دو، تلاش کنند که تو چیزی را همتای من قرار دهی که از آن آگاهی نداری [بلکه می‌دانی باطل است]، از ایشان اطاعت مکن، ولی با آن دو، در دنیا به‌طرز شایسته‌ای رفتار کن و از راه کسانی پیروی کن که توبه‌کنان به‌سوی من آمده‌اند سپس بازگشت همه شما به‌سوی من است و من شما را ازآنچه عمل می‌کردید آگاه می‌کنم. (لقمان/14-15)
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله) نیز از مقام عظیم و والای پدر و مادر، نزد خداوند خبر می‌دهد و می‌فرماید: خداوند با خشنودی والدین خشنود می‌شود و با خشمگین شدن والدین خشمگین می‌گردد و این نشان‌دهنده توجه و عنایت ویژه پروردگار نسبت به مقام و منزلت والدین می‌باشد.
همچنین ایشان در بیان عظمت و شأن این دو موجود گران‌قدر می‌فرماید: نگاه محبت‌آمیز فرزند به پدر و مادرش، عبادت است. (محدث نوری/ مستدرک الوسائل/ ج 9/ ص 152)
آری، همین نگاه ساده و همراه با مهر و محبت به پدر و مادر که باعث خشنودی و شادمانی آن‌ها خواهد شد و رضایت آن‌ها را در پی خواهد داشت، عبادت محسوب می‌شود؛ همان‌هایی که با تحمل مشقت‌های فراوان در راه پرورش فرزندان فداکاری‌ها کرده‌اند و لذا، شایسته‌ترین انسان‌ها برای احترام و قدردانی معرفی شده‌اند.
اهمیت احترام به والدین
در فرهنگ دینی ما احترام به پدر و مادر ازجمله ضروریات و مهم‌ترین مسائل اخلاقی محسوب شده که خداوند متعال به آن سفارش فراوان کرده است. قرآن کریم بعد از اصل توحید، یکی از مهم‌ترین تعلیمات انسانی را نیکی به پدر و مادر معرفی فرموده است: پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آن‌ها [حتی] اف مگو و به آنان پرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگو و از روی مهربانی و لطف، بالِ تواضع خویش را برای آنان فرود آور و بگو: پروردگارا! بر آن دو رحمت آور، همان‌گونه که مرا در کودکی تربیت کردند. (اسراء/23-24)
آری، بی‌احترامی‌به پدر و مادر گناه بزرگی است که خداوند به‌راحتی از آن نمی‌گذرد و تا روز قیامت صبر نمی‌کند و فرزند خطاکار را سریع مجازات می‌نماید. پیامبر بزرگ ما در اهمیت این موضوع می‌فرماید: «کیفر سه گناه تا قیامت به تأخیر نمی‌افتد عاق پدر و مادر، ظلم و تجاوز به مردم و ناسپاسی در مقابل احسان و نیکی دیگران.»