شهید دکتر سید رضا پاک‌نژاد در مجموعه‌ای که "اولین دانشگاه و آخرین پیامبر" نام دارد و رساله دوره دکترای ایشان بوده، مطالب جالبی در مورد نکات بهداشتی و تربیتی اسلام متذکر شده‌اند. این شهید بزرگوار، بهره‌ای که از دانش پزشکی داشتند، دلایل بسیاری از سنن و فرایض اسلامی را توضیح دادند. کتاب روزه ایشان نیز حاوی نکات پزشکی و علمی ارزشمندی است. به مناسبت حلول مبارک ماه رمضان بخشی از مطالب این کتاب در شماره‌های مختلف در اختیار بازدیدکنندگان عزیز قرار می‌گیرد. توجه شما را به آن جلب می‌نماییم.
1- روزه چیست؟
روزه (Fast) به معنای کم خوردن نیست، بلکه به معنای خودداری از خوردن، آشامیدن، داشتن روابط جنسی، سخن گفتن و بالاخره پرهیز از کار کردن در فرهنگ‌های مختلف به نام "روزه‌داری" شده است.
در میان بومیان استرالیا بر هر زنی واجب بوده که پس از فوت شوهرش به‌تناسب از چند روز تا یک سال روزه بگیرد و سخن نگوید. روزه در دیانت یهود قبل از مسیحیت بود چنانچه حضرت مریم نیز بر طبق آیات نذر می‌نماید روزه بگیرد و با احدی سخن نگوید.
صائبی‌ها و مانویان و مسیحیان از بعضی خوردنی‌ها اجتناب می‌کنند و ما مسلمانان از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنیم. و دستورات دیگری نیز در این رابطه هست که البته با منع از خوردن همین مقدار ماده غذایی که امعاء و احشاء را به فعالیت وادار می‌نماید، هدف از روزه حاصل نمی‌شود.
2- زمان روزه‌داری در قرآن کریم چیست؟
قرآن کریم آغاز روزه‌داری مسلمانان را از زمان بازشناخته شدن رشته‌های سیاه‌وسفید آسمانی از یکدیگر تعریف می‌کند.
مسلمانان در آن زمان ساعت نداشتند و به همین علت بهترین شناسایی شروع وقت روزه‌داری نظر انداختن به آسمان‌ها بوده.
در حقیقت تعیین زمان روزه یکی از هزاران معجزه‌ای است که توسط قرآن مطرح شده است.
طرز طلوع و غروب خورشید در مناطق استوایی چنان است که از وسط آسمان می‌گذرد و هر چه به دو قطب نزدیک‌تر می‌شویم. خوشید زاویه‌نشین تر می‌شود و از گوشه‌ها عبور می‌کند و در مکان‌هایی وجود دارند که با یک چشمک زدن خورشید و سوسو کردن نور و در حقیقت پیدایش نوارهای سفید و روشن متمایز از سیاه، می‌توان شب و روز را از یکدیگر بازشناخت و در حقیقت تعیین وقت قرآن را به‌عنوان اعجاز پذیرفت (تمیز خطوط نورانی خورشید از تاریکی‌های شب در تمام نقاط مسکونی کره زمین، امکان‌پذیر و بهترین وسیله شناسایی است) طول روزه مسلمانان از طلوع اولین اشعه خورشید تا غروب آخرین شعاع آن است و بدین ترتیب در کشورهایی که بین خط استوا تا مدارهای 67 درجه عرض جغرافیایی شمالی و جنوبی تقریباً واقع‌اند، تشخیص زمان آغاز و هنگام پایان روزه‌داری آسان بوده و اگر کسانی باشند که در اراضی بین 69 درجه تا قطبین واقع‌اند برحسب آنچه فقها اظهار داشته‌اند می‌توانند تقسیمات متعادلی به‌منظور فوق بنمایند بدین ترتیب:
وقت روزه‌داری مسلمانان از طلوع فجر صادق تا مغرب شرعی بوده و تشخیص این دو زمان یعنی آغاز و پایان آن برای همه و حتی کسانی که حس تشخیصشان ضعیف است آسان می‌باشد.
3- چرا سی روز روزه می‌گیریم؟
سالی چند روز روزه شدن و گاهی در یک ماه یک یا چند روز را انتخاب کردن مدت روزه‌داری است که امروز جهانیان هرکدام به نحوی آن را پذیرفته‌اند.
در بین مسلمانان روزه واجب هرساله در انحصار ماه رمضان است که تقریباً سی روز می‌شود.
بندیکت (Benedict) دانشمند فیزیولوژی یک دوره روزه را سی و یک روز دانسته می‌گوید در این مدت در ترکیب خون هیچ‌گونه اختلاطی بهم نرسیده و آن نوری که در بعضی از روزه‌داران دیده می‌شود یک حالت جوانی و نشاطی است که برای روزه‌داران رخ می‌دهد.
دکتر ژان فروموزان (Jean Fromosan) می‌گوید ذخایر کلیکوژن کبدی و پروتئین خون و ذخیره چربی که در مرد سی درصد و در زن بیست درصد است برای یک ماه بدن کافی است.
دکتر الکسیس کارل (222 انسان وجود ناشناخته) درباره روزه مطالبی دارد تا آنجا که می‌گوید با روزه‌داری قند خون در کبد می‌ریزد و چربی‌هایی که در زیرپوست ذخیره شده‌اند و پروتئین‌های عضلات و غدد و سلول‌های کبدی آزاد می‌شوند و بصرف تغذیه می‌رسند که چون با سخن ژان فروموزان که گفت بعضی عناصر ذخیره‌ای بدن برای سی روز کافی است در کنار یکدیگر قرار داده شود نتیجه می‌گیریم که در ظرف مدت یک ماه روزه‌داری آدمی دارنده یک بدن تازه تعمیر شده و آزاد گردیده از قیدوبند سموم و کهنه‌هاست. بعلاوه نباید اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را که قریب 30 روز می‌شود فراموش نمود یعنی گردش آسمان‌ها نیز مدت روزه‌داری را سی روز اعلام داشته و می‌دارند.
کسانی دیگر نیز از متخصصین هستند که ذخایر بدنی را برای سی‌روزه روزه‌داری مناسب و کافی دانسته‌اند و می‌دانیم اولین روز پس از ماه روزه یعنی روز اول شوال را نمی‌توان روزه گرفت و آن را حرام شمرده‌اند، این مسئله برای یکنواخت بودن مسلمانان و تشویق آن‌ها است در اینکه باید هماهنگ و در یک صف بوده و برای حفظ حدودوثغور دستورات اسلامی کوشا باشد.
منبع: تبیان