فرهنگ انتظار در برابر فرهنگ ابتذال
یکی از مهم‌ترین خصوصیات دوره غیبت امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) وجود تعارضات و فتنه‌های فرهنگی اخلاقی و دینی و رواج و تکثیر انواع مکاتب و باندهای ضد اخلاقی و ضد خانواده است. در این دوره ناهنجاری‌ها و قانون‌شکنی‌های دینی، بی‌حیایی (1) و سنت‌شکنی ملی رواج می‌یابد و هویت فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد و جوامع در مخاطرهٔ شدید قرار می‌گیرد. یکی از بدترین حملات و تخریب‌ها در این دوره، متوجه کانون خانه و خانواده است و گروه‌ها و مکاتب فاسد در این خصوص پایه‌گذاری می‌گردد.
یکی از شایع‌ترین مکاتب امروزی در جهان غرب که در دنیای شرق و در بین مسلمین نیز بی‌تأثیر نبوده، نهضت فمینیستی و در کنار آن شیطان‌پرستی با شاخه‌های گوناگون خود می‌باشد. اساسی‌ترین هدف این گروه‌ها و باندها فروپاشی نهاد خانواده و ایجاد گسست فرهنگی بین نسل‌های گذشته و حال و آینده و تکثیر و تولید نسل‌های آلوده و غیرقانونی و ترویج شهوت‌پرستی و خطاکاری و استحاله فرهنگی در کارکرد زن و مرد و نظام خانواده و خانه‌داری است.
آنان برای تحقق استحاله فرهنگی تلاش می‌کنند تا انسان‌ها را از مدار فطرت و قانون طبیعت خارج نمایند و عصیان و تمرد در برابر خدا، قانون، نظم و خانواده و اصالت‌های آن را نهادینه و عادی نمایند و در یک‌کلام فرهنگ ابتذال را جانشین فرهنگ و تمدن و اخلاق اصیل نمایند. در روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) این دوران و شاخصه‌های آن پیش‌بینی شده است و به‌عنوان هشدار و ایجاد آماده‌باش از آن خبر داده شده است.
از مؤلفه‌های خانواده‌های مهدی باور، شناخت آسیب‌ها و آفات این دوره و حفاظت و تنزه از آن‌ها به‌ویژه در موضوع خانه و خانواده و جایگزینی فرهنگ «انتظار» در برابر فرهنگ «ابتذال» است.
در روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ناهنجاری خانوادگی دوره آخرالزمان و دوران غیبت تبیین شده تا محبان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با مراقبت شدید، خانواده‌های خود را ازاین‌گونه آسیب‌ها محافظت نمایند.
در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) پس‌ازآن که به نشانه‌ها، علامات، اوضاع‌واحوال دورهٔ آخرالزمان اشاره می‌کنند، می‌فرمایند:
مرد از همسرش اطاعت می‌کند ولی پدر و مادرش را نافرمانی می‌کند و برای به هلاکت رسانیدن برادرش تلاش می‌کند، به همسایه‌اش ستم روا می‌دارد و پیوند خویشاوندی را قطع می‌کند و صدای فاجران بلند می‌شود
(فَکُن عَلی حذَرٍ واطلُب إلی الله النَّجاهَ واعلَم أنَّ الناسَ فی سُخطِ الله عزَّو جلَّ...وَاجتهِد أن یَراکَ الله عزَّو جلَّ فیِ خِلافِ ما هُم عَلَیهِ.) (2)
[(در چنین زمانی) از خشم خدا بر حذر باش و از خداوند نجات بطلب و بدان که مردم مورد خشم و غضب پروردگار هستند و... تلاش کن که خداوند تو را در وضعی برخلاف وضع آن‌ها ببیند.]
ناهنجاری‌های خانوادگی در آخرالزمان
- بی‌غیرتی
غیرت در لغت به معنای کراهت انسان از تصرف بیگانه در حقوق اوست و در اصطلاح به معنای تلاش انسان برای مراقبت از ناموس، آبرو، مال و حق خویش می‌باشد و بی‌غیرتی نیز به معنای کوتاهی در نگهبانی از آن (ارزش‌هایی _چون: ناموس، آبرو و....) است که حفظش واجب است.
شهید مطهری (رحمه‌الله) در تعریف غیرت می‌فرمایند: «غیرت نوعی پاسبانی است که آفرینش برای مشخص بودن و مختلط نشدن نسل‌ها در وجود بشر نهاده است.»(3)
در دورهٔ آخرالزمان زنان و مردان و جوانان دچار نوعی بی‌حسی و بی‌میلی در دفاع از ارزش‌های اسلامی و انسانی خود و از کیان خود و خانواده خود می‌شوند و با بی‌تفاوتی و گاهی در معرض نامحرمان قرار دادن شرافت و ناموس خود، به ساختارشکنی نظام و حقوق و مبانی اخلاقی خانواده می‌پردازند.
قال علی (علیه‌السلام): (وَ یَری الرَّجل من زَوجَته القبیح فَلا یَنهاها و لایَرُدُّها عنه و یَأخذُ ما تأتی مِن کدِّ فرج‌ها و مِن مُفسِد خِدرِها حَتّی لَو نُکِحَت طولاً و عرضاً لم یَنهَها و لا یَسمَعُ ما وَقَعَ، فَذاک هُوَ الدَّیُّوثُ.) (4)
«مرد از همسرش انحرافات جنسی را می‌بیند و اعتراضی نمی‌کند، ازآنچه از طریق خودفروشی به دست آورده می‌گیرد و می‌خورد، اگر انحراف سراسر وجود را فراگیرد، اعتراض نمی‌کند، به آنچه انجام می‌شود و در حقش گفته می‌شود گوش نمی‌دهد. پس او کسی است که دیوث است (بیگانگان را بر همسر خود وارد می‌کند).»
قال علی (علیه‌السلام): (إذا رأیتَ الرَّجُل یَأکُلِ مِن کَسبِ إمَرأتِهِ مِنَ الفُجُور، یَعلَمُ ذلک و یُقیمُ عَلَیه! بَل یَکری إمرأَتَهُ و خادِمَتَهُ و جارِیتَهُ و یَرضی بِالدَّنِیّ مِن طَعامِهِ و شرابِهِ و مَلَذّاتِهِ.) (5)
«هنگامی‌که زن از راه نامشروع پول به دست آورد و مرد از درآمد او بخورد! وضع نامطلوب او را بداند و با او زندگی کند! زن و کنیز و دخترش را به کرایه بدهد و به لذایذ پست دنیا راضی شود.»
قال رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله): (... و إذا رأیتَ المرأهَ تَصانِعُ زوج‌ها عَلی نِکاح الرِّجال!... رأیتَ خَیرَ بیتٍ یُساعِدُ النِّساءَ عَلی فِسقِهِنَّ!!!) (6)
«هنگامی‌که ببینی زن از همسرش مطلع است که او با هم‌جنس خود رابطه دارد و به روی او نمی‌آورد و می‌بینی که در بهترین خانه‌ها زن تشویق می‌شود که فسق و فجور کند!!!»
شهید مطهری (رحمه‌الله) در خصوص اهمیت و تعریف غیرت می‌فرمایند:
«افرادی که با خودخواهی‌ها و شهوات نفسانی مبارزه می‌کنند و به تمام معنی انسان و انسان‌دوست می‌گردند و خود را وقف خدمت به خلق می‌کنند و حس خدمت به نوع در آن‌ها بیدار می‌شود، چنین اشخاصی غیورتر و نسبت به همسران خود حساس‌تر می‌گردند. این‌گونه افراد حتی نسبت به ناموس دیگران نیز حساس می‌گردند یعنی وجدانشان اجازه نمی‌دهد که ناموس اجتماع مورد تجاوز قرار گیرد. ناموس اجتماع، ناموس خودشان می‌شود. علی (علیه‌السلام) جملهٔ عجیبی دارد. می‌فرماید: «ما زَنی غیورٌ قَطُّ» «هرگز یک انسان شریف و غیور زنا نمی‌کند...» چرا؟ برای اینکه غیرت یک شرافت و یک حساسیت انسانی است نسبت به پاکی و طهارت جامعه. انسان غیور همان‌طور که راضی نمی‌شود دامن ناموس خودش آلوده گردد، راضی نمی‌شود دامن ناموس اجتماع هم آلوده شود.» (7)
بر اساس روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، این صفت اخلاقی در آخرالزمان به‌شدت مورد آسیب قرار می‌گیرد و زنان، مردان و جوانان نه‌تنها غیرت خویش را از دست می‌دهند، بلکه به نداشتن آن نیز افتخار می‌کنند، به همین دلیل جهت حراست از کیان و قداست خانواده لازم است با پناه بردن به فرهنگ انتظار و غیرت ورزی از ابتذال و بی‌غیرتی، خانواده‌ها را مصونیت بخشیم.
- زن‌پرستی و شهوت‌پرستی
به تعبیر روایات یکی از آفات و ناهنجاری‌های خانوادگی در آخرالزمان، زن‌سالاری تا سرحد قبله قرار دادن زن می‌باشد.
قال رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله):
* (یکونُ الرَّجُل هَمُّهُ بَطنُهُ و قِبلَتُهُ زوجَتُهُ و دینُه دراهِمُهُ!) (8)
[(در آخرالزمان) تمام همت یک مرد شکم او خواهد بود و قبله‌اش همسر او و دینش، درهم و دینار او.]
* (یُطیعُ الرَّجل زوجَتهُ و یَعصِی والِدَیه فیِ هَلاکِ أخیه و یَجفُو جارَهُ و یَقطَعُ رَحِمهُ و تَرتَفِعُ أصواتُ الفُجّار!) (9)
«مرد از همسرش اطاعت می‌کند ولی پدر و مادرش را نافرمانی می‌کند و برای به هلاکت رسانیدن برادرش تلاش می‌کند، به همسایه‌اش ستم روا می‌دارد و پیوند خویشاوندی را قطع می‌کند و صدای فاجران بلند می‌شود.»
در روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ناهنجاری خانوادگی دوره آخرالزمان و دوران غیبت تبیین شده تا محبان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) با مراقبت شدید، خانواده‌های خود را ازاین‌گونه آسیب‌ها محافظت نمایند
تعبیر به قبله قرار دادن زنان، چندین معنا می‌تواند داشته باشد:
1. پرستش و الهه قرار دادن زن، همان‌گونه که قرآن دربارهٔ هواپرستی می‌فرماید: (أفرأیتَ من اتَّخذَ إلهَهُ هواهُ...) (10)
«آیا دیدی کسی را که معبود خود را هوای نفس خویش قرار داده.»
2. کانون توجه قرار دادن زن در همه زندگی به‌طور مطلق همانند رو به‌سوی قبله ایستادن در نماز و از همه به‌غیراز زن، سلب توجه و علاقه نمودن.
3. تواضع و ذلت افراطی در برابر زن همانند فردی که در حال نماز رو به‌سوی قبله در برابر خداوند رکوع و سجود می‌کند.
قال رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله):
* (إذا رأیت المرأهَ تَقهُرُ زوج‌ها و تَعمَلُ مالایَشتَهی و تُنفِقُ عَلیه مِن کَسبِها فَیَرضی بِالدَّنیءِ مِنَ الطَّعام و الشَّرابِ!) (11)
«آخرالزمان هنگامی است که زن را ببینی با خشونت با همسرش رفتار می‌کند. آنچه را که او نمی‌خواهد انجام می‌دهد و از درآمد شخصی خود به شوهرش انفاق می‌کند و شوهرش برای چیزی اندک از متاع دنیا خشنود می‌شود و ناملایمات همسرش را تحمّل می‌کند.»
- عدم احسان در رسیدگی به والدین
یکی از مشکلات خانوادگی در آخرالزمان ایجاد گسست و گسیختگی بین اعضاء خانواده و بی‌توجهی فرزندان نسبت به والدین می‌باشد.
قال رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله):
* (... و رأیتَ العُقُوقَ قَد ظَهَرَ و استُخِفَّ بِالوالدین.) (12)
«و می‌بینی که عاقّ والدین شدن رواج یافته، پدر و مادر سبک شمرده می‌شوند.»
* (یَفتَری الوَلَدُ عَلی أبیه و یَدعُو عَلی والِدَیه و یفرَحُ بِمَوتِهِما.) (13)
«فرزند به پدرش تهمت می‌زند، پدر و مادرش را نفرین می‌کند و از مرگ آن‌ها مسرور می‌شود.»
در شماره بعد به ناهنجاری‌های خانوادگی دیگری در آخرالزمان اشاره خواهیم کرد. انشاءالله.
ادامه دارد...
پی‌نوشت‌ها:
1. ازآنجاکه «حیا» به معنای التزام به قانون عقل و عرف است، «بی‌حیایی» به معنای شکستن قوانین عقل و عرف است.
2. روزگار رهایی، حدیث 1095.
3. حجاب، ص 62.
4. روزگار رهایی، حدیث 1087.
5. همان، حدیث 1090.
6. همان، حدیث 1106.
7. مجموعه آثار شهید مطهری (ره)، ج 19، ص 416.
8. روزگار رهایی، حدیث 1069.
9. روزگار رهایی، حدیث 1068.
10. جاثیه / 23.
11. روزگار رهایی، حدیث 1109.
12. روزگار رهایی، حدیث 991.
13. همان، حدیث 994.
منبع: کتاب خانواده مهدوی