ازآنجاکه تربیت و فرهنگ و وراثت و اکتساب، همه و همه در شکلگیری شخصیت انسان تأثیر تام دارند، فرزند حضرت زهرا (عَلَیهَاالسَّلام)، زینب کبری (عَلَیهَاالسَّلام) که در این خانه و تحت تربیت شیوههای حضرت زهرا (عَلَیهَاالسَّلام) و حضرت علی (عَلَیهِ السَّلام) قرارگرفته بود، دقیقاً پیروی و الگو از آن دو معصوم را در سیره و اخلاق پیش گرفت و دقیقاً در همین راستا شیوه حضرتش در مسئله حجاب و حضرت (عَلَیهَاالسَّلام) در اهمیت حجاب و مسئله عفاف زن همانقدر که حضرت زهرا (عَلَیهَاالسَّلام) تکیه داشت، سفارش نمود ولی ازآنجاکه در متون روایی ما و آثار تاریخی راجع به حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) به جنبههای مبارزاتی آن حضرت اشاره بیشتری شده چهبسا مطالب و فرمایشات آن عزیز در ارتباط با حجاب منقول نگشته است اما همان مطلب کم و گفتههای جستهوگریختهای که با تتبع زیاد از گوشه و کنار به دست میآید، دلالت تامی بر مسئله دارد که برای نمونه به یکی دو مورداشاره میکنیم:
فرازی از خطبه حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) در مجلس یزید:
«امن العدل یا بن الطلقا تخدیرک حرائرک و امائک و سوقک بنات رسول الله سبایا قد هتک ستورهن و ابدیت وجوهن تحدوبهن الاعدا من بلد و یستشرفهن اهل المناهل و المناقل و یتصفح وجوههن القریب و البعید والدنی و الشریف لیس معهن من حماتهن حمی و الا من رجالهن ولیو کیف ترتجی مراقبه ابن من لفظ فوه اکباد الازکیا و نبت لحمه بدما الشهدا و کیف یستبطی بغضنا اهل البیت من نظر الینا بالشنف و الشنان و الاحن والاضغان ثم تقول غیر متاثم و لا مستغطم». لا هلو و استهلوا فرحا ثم قالوا یا یزید لاتشل. (1)
آیا از طریق عدالت است کهای پسر آزادشدگان که (زنان و کنیزان خود را در پس پردهداری و دختران رسول خدا را چون اسیران شهر به شهر بگردانی همانا پرده وحشت و حرمت ایشان را هتک کردی و ایشان را از پرده برآوردی و در منازل و مناهل به همراهی دشمنان کوچ دادی و مطمع نظر هر نزدیک و دور و وضیع و شریف ساختی در حالتی که از مردمان و پرستاران ایشان کسی با ایشان کسی با ایشان نبود) و چگونه امید میرود که نگهبانی ما کند کسی که جگر آزادگان را جویده و از دهان بیفکند و گوشتش به خون شهیدان بروید و نمو کند و کنایه از آنکه از فرزند هند جگرخوارِ چه توقع باید داشت و چه بهره توان یافت و چگونه درنگ خواهد کرد و در دشمنی ما اهلبیت کسی که بغض و کینه ما را از بدر و احد در دل دارد و همیشه به نظر دشمنی ما را نظرکرده است پس بدون آنکه جرم و جریرتی بر خود دانی و بیآنکه امری عظیم شماری شعری بدین شناعت میخوانی
دقت و تأمل در مفاد جملات فوق با توجه به جغرافیای بیان آن نشان میدهد که تا چه حد حضرت زینب کبری (عَلَیهَاالسَّلام) به مسئله حجاب اهمیت میدهد که بزرگترین اشکال و بیحرمتی که از طرف خاندان بنیامیه و حکومت فاسق یزید بر اهلبیت روا داشته، به نظر حضرتش همین هتک حجاب و به کوچهها و خیابانها کشیده شدن حرم اهلبیت معرفی میگردد.
جداً مسئله حجاب و ستر و پوشش زن در نظر حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) چه اهمیت ویژهای داشته که در حضور یزید آنجا که اعمال رسوای او را بیان میکند بااینکه جنایات یزید و عمال و ایادی او تنها این مسئله نبوده، بلکه همه جنایت نسبت به خاندان اهلبیت و شخص امام حسین (عَلَیهِ السَّلام) و اصحابش روا داشته است. ولی زینب کبری (عَلَیهَاالسَّلام) نمونه کامل عفاف و حمیت دینی با لحنی تحقیرآمیز و اشارهای به سابقه کفر و شرکت خاندان بنیامیه، او را طرف خطاب قرار میدهد: این مردانگی و حمیت است که تو خاندان و پدرانت به دست اسلام بعد از فتح مکه آزاد شدند، زنان و وابستگان خویش را در حریم عفاف و حجاب نگهداری و فرزندان و خاندان ولینعمت یعنی «خاندان رسول خدا» را بی حجاب و پوشش هتک نموده و به اینطرف و آنطرف بکشانی. یقیناً در آن ایام حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) و اسیران خاندان اهلبیت از جور ایادی ظالم پیشه و عداوت سیره بنیامیه رنجها کشیده، شکنجهها دیده، طعم تلخ گرسنگی و تشنگی و خستگی مفرط طی چهل منزل راه بهصورت زندانی و دربند را دیده ولی آنچه در فرهنگ معلم عفت و پیامآور عزت زن هرگز قابلبخشش نیست. «هتک حرمت و ستر حجاب» آنان است که در گفتار حضرتش به آن اشاره و از آن مینالد. درحالیکه اشارهای به مسائل دیگر ندارد و یا کمتر دارد.
و این تنها موضعی نیست که حضرت زینب چون این برخوردی دارند، موارد متعددی باز از همین نمونه در همین سفر سراغ داریم. مثلاً بهعنوان نمونه وقتی حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) و خاندان اهلبیت را از کنار گودال قتلگاه برای اینکه بیشتر از آنها را رنج دهند، عبور میدهند و حضرت زینب و خاندان رسول ا... با آن وضع فجیع شهدای کربلا را مشاهده میکنند. اصحاب مقاتل مینویسند: حضرت روی بهسوی مدینه و حرم پیامبر نموده و فریاد برآوردند: یا جداه ما نظر الی رئوسنا المکشوفه (2)
که در مقام درد دل با جدشان «پیامبر اکرم» مهمترین مسئله را کشف حجاب و اینکه دشمن لوازم آنان را به یغما و چپاول نموده، حتی از حجاب و لباس آنان نیز نگذشته است.
همچنین سیره حضرت زینب (عَلَیهَاالسَّلام) که در این سفر بیشتر نقل گشته، هرچند متأسفانه از سیره حضرتش در بقیه ایام عمر کمتر مطلعیم ولی همین لحظات نقلشده در سفر کربلا اهمیت حجاب در نظر ایشان را بهخوبی میرساند. وقار و متانت و پوشش زینب (عَلَیهَاالسَّلام) با فرط فقر و کم داری امکانات در مجلس عبید الله زیاد که فرمودند:
«زنان ایشان، یعنی حضرت را احاطه کنند»(3) و یا اینکه در صحبت با یزید و سخنرانی در مجلس یزید.
«مقنعه خویش را به سر و صورت کشیدند» همه و همه نشانه این اهمیت و فرهنگ است. (4)
____________________________
1- اعیان اشعه، ج 1، (11 جلد با مقدمه) الامام السید محسن الامین، دارالتعارف للمطبوعات بیروت، بی تاریخ
2- ابی مخفف، مقتل الحسین، ص 96 چاپ قم، بی تاریخ
3- مجالس السینه، سید محسن امین، ج 2، ص 206
4- سیری در زندگانی حضرت زینب (عَلَیهَا السَّلام)