در عبادات مختلف که از تنوع زیادی برخوردار میباشند و ازنظر اهمیت در رتبههای مختلفی جای گرفتهاند، فقط در مورد روزه این تعبیر وارد شده که خداوند فرموده: «روزه برای من است»
در روایتی وارد شده که: «الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِه» (الکافی، ج 7، ص 371)
روزه برای من است و من جزای آن میشوم.
خداوند در این سخن روزه را به خود نسبت داده و اضافه فرموده است که بهاصطلاح علمی به این نسبت اضافهٔ تشریفیه گویند که باعث تشریف و بزرگداشت مضاف گردد. مثل خانه خدا که خانه به دلیل اضافه به خدا عظمت و شرافت پیدا نموده است.
برخی این روایت را اینگونه معنا نمودهاند که روزه برای من است و من به آن جزا میدهم و خیلی از بزرگان و عرفا منجمله مرحوم ملاهادی سبزواری همانگونه که در بالا معنی شد معنا نمودهاند که روزه برای من است و من جزای آن میشوم.
اما جای یک سؤال در اینجا میماند و آن اینکه چرا از بین عبادات فقط در مورد روزه آمده که روزه برای خداست؟
در توضیح میگوییم: درست است که تمام عبادات باید برای خدا انجام گردد و برای خداست اما روزه برخلاف سایر عبادات ترک کردن است نه انجام دادن. شخص روزهدار خود را از بعضی از کارها بازمیدارد و چون ترک کردن است نه انجام دادن، امری پنهانی است نه جهری و آشکار و در معرض مشاهدهٔ خلق. لذا به اخلاص نزدیکتر است و انسان آن را فقط برای خدا انجام میدهد.
روزه تخلق به اخلاق فرشتگان
ملائکه و فرشتگان و موجودات روحانی، خوردن و آشامیدن ندارند و غذای آنها ذکر و تسبیح خداوند است.
انسان روزهدار خود را شبیه به فرشتگان کرده و تخلق به اخلاق آنها مینماید.
در روایتی وارد شده است که: «تخلقوا باخلاق الروحانیین» (رساله لقاءالله/24) و در حدیث نبوی وارد شده که «تَخَلَّقُوا بِأَخْلَاقِ الله» (بحارالانوار، ج 58، ص 129)
از آنطرف در روایت دیگری آمده «مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُم» (بحارالانوار، ج 11، ص 174) هر که به گروهی خود را مانند و شبیه نماید از زمرهٔ افراد آن گروه گردد.
انسان روزهدار با ترک خوردن و آشامیدن، خود را شبیه به فرشتگان کرده و درنتیجه خلقوخوی فرشتگان را گرفته و صفات ذمیمه و رذیله از کشور وجود او رخت بربسته و اخلاق حمیده و پسندیده در جان او مأوی میکنند.
لذا خداوند در آیه 183 سوره مبارکهٔ بقره فرمود:
«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»
ای افرادی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما نوشته شده، همانگونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.