غدیر در قرآن:
الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا.
سورهٔ مائده، آیهٔ 3
امروز (روز غدیر خم) دین شما را به حد کمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را به‌عنوان دین برای شما پسندیدم.
غدیر از نگاه معصومین (علیه‌السلام):
1- عید خلافت و ولایت
زیادبن‌محمد گوید: بر امام صادق (علیه‌السلام) وارد شدم و گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و جمعه دارند؟ امام (علیه‌السلام) فرمود: آری، روزی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) امیرمؤمنان (علیه‌السلام) را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد.
2- برترین عید امت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: روز غدیر خم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند بزرگ دستور داد برادرم علیبنابیطالب را به‌عنوان پرچم‌دار (و فرمانده) امتم منصوب کنم تا بعد از من مردم توسط او هدایت شوند و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به‌عنوان دین برای آنان پسندید.
3- عید بزرگ خدا
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: روز غدیر خم عید بزرگ خداست، خدا پیامبری مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان و در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.
4- عید آسمانی
امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: پدرم به نقل از پدرش، امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرد که فرمود: روز غدیر در آسمان مشهورتر از زمین است.
5- عید بی‌نظیر
علی (علیه‌السلام) فرمود: امروز (عید غدیر) روز بس بزرگی است. در این روز گشایش رسیده و منزلت (کسانی که شایسته آن بودند) بلندی گرفت و برهان‌های خدا روشن شد و از مقام پاک با صراحت سخن گفته شد و امروز روز کامل شدن دین و روز عهد و پیمان است.
6- عید پربرکت
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی «روز غدیر» را می‌شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می‌کردند و بخشش‌های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل‌شمارش نیست.
7- عید فروزان
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: ... روز غدیر خم در میان روزهای عید فطر و قربان و جمعه همانند ماه در میان ستارگان است.
8- روز پیام و ولایت
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) (در روز غدیر) فرمود: ای مسلمانان! حاضران به غایبان برسانند: کسی را که به من ایمان آورده و مرا تصدیق کرده است، به ولایت علی سفارش می‌کنم، آگاه باشید ولایت علی، ولایت من است و ولایت من، ولایت خدای من است. این عهد و پیمانی بود از طرف پروردگارم که فرمانم داد تا به شما برسانم.
9- روز اطعام
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: عید غدیر، روزی است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) علی (علیه‌السلام) را به‌عنوان پرچم‌دار برای مردم برافراشت و فضیلت او را در این روز آشکار کرد و جانشین خود را معرفی کرد، بعد به‌عنوان سپاسگزاری از خدای بزرگ آن روزه را روزه گرفت و آن روز، روز روزه‌داری و عبادت و طعام دادن و به دیدار برادران دینی رفتن است. آن روز روز کسب خشنودی خدای مهربان و به خاک مالیدن بینی شیطان است.
10- روز هدیه
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) (در خطبه روز عید غدیر) فرمود: وقتی‌که به همدیگر رسیدید همراه سلام، مصافحه کنید و در این روز به یکدیگر هدیه بدهید، این سخنان را هر که بود و شنید، به آن‌که نبود برساند، توانگر به سراغ مستمند برود و قدرتمند به یاری ضعیف، پیامبر مرا به این چیزها امر کرده است.
11- روز کفالت
امیر مؤمنان (علیه‌السلام) فرمود: ... چگونه خواهد بود حال کسی که عهده‌دار هزینه زندگی تعدادی از مردان و زنان مؤمن (در روز غدیر) باشد، در صورتی که من پیش خدا ضامنم که از کفر و تنگدستی در امان باشد.
12- روز سپاس و شادی
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست و روز سرور و شادی است به خاطر ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگیرید.
13- روز تبریک و تهنیت
علی (علیه‌السلام) فرمود: بعد از پایان گردهم آیی خود (در روز غدیر) به خانه برگردید، خدا بر شما رحمت فرستد. به خانواده خود گشایش و توسعه دهید، به برادران خود نیکی کنید، خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است، سپاس‌گزارید، متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد، نیکویی کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند، به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگوئید، همانطور که خداوند در این روز با چندین برابر عیدهای دیگر پاداش دادن به شما تبریک گفته، این گونه پاداشها جز در روز عید غدیر نخواهد بود.
14- روز تکبیر
امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: کسی که در روز (غدیر) مؤمنی را دیدار کند، خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد می‌کند و قبرش را توسعه می‌دهد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبر او را زیارت می‌کنند و او را به بهشت بشارت می‌دهند.
15- روز دیدار و نیکی
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: شایسته است با نیکی کردن به دیگران و روزه و نماز و بجا آوردن صله رحم و دیدار برادران ایمانی به خدا نزدیک شوید، زیرا پیامبران زمانی که جانشینان خود را نصب می‌کردند، چنین می‌کردند و به آن توصیه می‌فرمودند.
16- نماز روز غدیر
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: کسی که در روز عید غدیر هر ساعتی که خواست، دو رکعت نماز بخواند و بهتر این است که نزدیک ظهر باشد که آن ساعتی است که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در آن ساعت در غدیر خم به امامت منصوب شد، (هر که چنین کند) همانند کسی است که در آن روز حضور پیدا کرده است.
17- روزه غدیر
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: روزه روز غدیر خم با روزه تمام عمر جهان برابر است؛ یعنی اگر انسانی همیشه زنده باشد و همه عمر را روزه بگیرد، ثواب او به‌اندازه ثواب روزه عید غدیر است.
18- روز تبریک و تبسم
امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: عید غدیر روز تبریک و تهنیت است. هر یک به دیگری تبریک بگوید، هر وقت مؤمنی برادرش را ملاقات کرد، چنین بگوید: «حمد و ستایش خدایی را که به ما توفیق چنگ زدن به ولایت امیرمؤمنان و پیشوایان عطا کرد» آری عید غدیر روز لبخند زدن به چهره مردم با ایمان است.
19 - پیامبر و ولایت علی (علیه‌السلام)
ابوسعید گوید: در روز غدیر خم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دستور داد: منادی ندا دهد که: برای نماز جمع شوید. بعد دست علی (علیه‌السلام) را گرفت و بلند کرد و فرمود: خدایا کسی که من مولای اویم پس علی هم مولای اوست، خدایا دوست بدار کسی را که علی را دوست بدارد و دشمن بدار کسی را که با علی دشمنی کند.
20- زندگی پیامبرگونه
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: کسی که می‌خواهد زندگی و مرگش همانند من باشد و در بهشت جاودانه‌ای که پروردگارم به من وعده کرده، ساکن شود، ولایت علیبنابیطالب (علیه‌السلام) را انتخاب کند، زیرا او هرگز شما را از راه هدایت بیرون نبرده، به گمراهی نمی‌کشاند.
21- پیامبر و امامت علی (علیه‌السلام)
جابربن‌عبدالله انصاری می‌گوید: از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شنیدم که به علیبنابیطالب (علیه‌السلام) فرمود: ای علی، تو برادر و وصی و وارث و جانشین من در میان امت من در زمان حیات و بعد از مرگ منی. دوستدار تو دوستدار من و دشمن و کینه‌توز تو دشمن من است.
22- پایه‌های اسلام
امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: اسلام بر پنج پایه استوار شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت و به هیچ چیز به‌اندازه آنچه در روز غدیر به ولایت تاکید شده، ندا نشده است.
23- ولایت جاودانه
امام کاظم (علیه‌السلام) فرمود: ولایت علی (علیه‌السلام) در کتاب‌های همه پیامبران ثبت‌شده است و هیچ پیامبری مبعوث نشد، مگر با میثاق نبوت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امامت علی (علیه‌السلام)
24- ولایت و توحید
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ولایت علیبنابیطالب (علیه‌السلام) ولایت خداست، دوست داشتن او عبادت خداست، پیروی کردن او واجب الهی است و دوستان او دوستان خدا و دشمنان او دشمنان خدایند، جنگ با او، جنگ با خدا و صلح با او، صلح با خدای متعال است.
25- روز ناله نومیدی شیطان
امام باقر (علیه‌السلام) از پدر بزرگوارش امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرد که فرمود: شیطان دشمن خدا چهار بار ناله کرد: روزی که مورد لعن خدا واقع شد و روزی که به زمین هبوط کرد و روزی که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مبعوث شد و روز عید غدیر.
26- ولایت علوی دژ توحید
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: خداوند می‌فرماید: ولایت علیبنابیطالب دژ محکم من است، پس هر کس داخل قلعه من گردد، از آتش دوزخم محفوظ خواهد بود.
27- جانشین پیامبر
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: ای علی من شهر علمم و تو درب آن هستی، به شهر جز از راه درب آن وارد نشوند. تو پیشوای امت من و جانشین من در این شهری، کسی که اطاعت تو کند سعادتمند است و کسی که تو را نافرمانی کند، بدبخت است و دوستدار تو سود برده و دشمن تو زیان کرده است.
28- ده هزار شاهد
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: ای حفص! شگفتا ازآنچه علیبنابیطالب (علیه‌السلام) با آن مواجه شد! او با ده هزار شاهد و گواه (در روز غدیر) نتوانست حق خود را بگیرد، درحالی‌که شخص با دو شاهد حق خود را می‌گیرد.
29- علی (علیه‌السلام)، مفسر قرآن
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روز عید غدیر فرمود: علی (علیه‌السلام) تفسیر کتاب خدا و دعوت‌کننده به‌سوی خداست، آگاه باشید که حلال و حرام بیش از آنست که من معرفی و به آن‌ها امرونهی کنم و بشمارم. پس دستور داشتم که از شما عهد و پیمان بگیرم که آنچه را در مورد علی امیرمؤمنان و پیشوایان بعد او از طرف خداوند بزرگ آوردم، بپذیرید.
ای مردم! اندیشه کنید و آیات الهی را بفهمید، در محکمات آن دقت کنید و متشابهات آن را دنبال نکنید. به خدا قسم هرگز کسی نداهای قرآن را نمی‌تواند بیان کند و تفسیر آن را روشن کند، جز آن کسی که من دست او را گرفته‌ام (و او را معرفی کردم).
منابع:
1- قرآن کریم.
2- امالی شیخ صدوق، کتابخانه اسلامیه.
3- قرب الاسناد، عبد الله جعفر الحمیری، آل البیت.
4- مصباح المتهجد، شیخ طوسی، مؤسسة فقه الشیعه.
5- وسایل الشیعه، شیخ حر عاملی، مکتبة الاسلامیة.
6- سفینة البحار، شیخ عباس قمی، اسوه.
7- جامع الاخبار، محمد سبزواری، آل البیت.
8- بحار الانوار، علامه مجلسی، دار الکتب الاسلامیه.
9- حماسه غدیر، محمدرضاحکیمی، مؤلف.
10- اقبال الاعمال، سیدبن‌طاووس مؤسسة الاعلمی.
11- اصول کافی، کلینی، دار الکتب الاسلامیه.
12- الغدیر، علامه امینی دار الکتب الاسلامیة.