ستون رازهای دین

مقدمه:

نماز ستون دین است و با قبولی آن، سایر اعمال پذیرفته خواهد شد و چون «کل شیء من عملک، تبع صلاتک» پس اسرار نماز هم ستون رازهای دین است.

کسی که با خداوند، مناجات حقیقی می‌کند هیچ‌گاه و در هیچ حالتی او را از یاد نمی‌برد... ایستاده، نشسته، به پهلو و پشت خوابیده و در همه حال به یاد اوست!

قیام:

حالت ایستادن، نیرومندترین حالت انسان است، به همین جهت از شکیبایی، بردباری، تلاش، جهاد و اجتهاد به «قیام» تعبیر می‌شود.

راز قیام در ایستادگی مقابل هر بلای آشکار و اعلام آمادگی پیکار با دشمنان است آن‌هم با نیرویی که او را بترساند. قیام، نمایانگر حالتی است که بنده به‌واسطه آن می‌تواند با سرعت به سمت نیکی‌ها برود...

این حالت، بهترین وجه برای امامت است به همین خاطر کسی که به پا بایستد و برای پروردگار پایداری کند، فرشتگان بروی فرود خواهند آمد، او را به ولایت نوید می‌دهند، ولایتی که ترس و اندوه را از بین می‌برد...

رکوع:

در برابر پروردگار، هر ایستادگی چون افتادن، هر استقامتی خمیدگی و هر گردن کشی‌ای، شکستگی است زیرا هر زنده‌ای نسبت به او مرده و هر دانایی نسبت به او نادان است... هر چیزی نسبت به خداوندِ باقیِ فناناپذیر، فانی شدنی است. خمیدگی در حال رکوع، نمادی از گوش‌به‌فرمان بودن کامل است.

علت کشیدگی گردن در رکوع آن است که به خود یادآوری کنیم: «خدایا! به سمت تو آمدم هرچند گردنم را بزنی!» سر بلند کردن از رکوع و گفتن «سمع الله حول من حمده، الحمد رب العالمین» به این مضمون است که: «آن‌کسی را سپاس می‌گویم که مرا از نیستی به هستی آورد.»

سجده:

ارتباط میان دو سجده هر نماز به نفخ صورهای الهی برمی‌گردد و مراحل زندگی انسان از دنیا تا قیامت است. علت سجده اول این است که: «خدایا! مرا از زمین و خاک آفریدی»... وقتی سر از سجده برمی‌داریم یعنی: «مرا از زمین بیرون آوردی»... دلیل سجده دوم آن است که: «مرا دگربار به زمین برمی‌گردانی!» و سر برداشتن از سجده دوم برای آن است که به خود تلنگر بزنی: «بار دیگر مرا از خاک بیرون می‌آوری (روز قیامت)»

رکوع و سجود هرچند در اصل خود یعنی اعلام زبونی و ذلت در برابر پروردگار، مشترک‌اند اما سجده چون افتاده‌تر از حالت رکوع است، این آمادگی را به وجود می‌آورد که بنده به رب خویش نزدیک‌تر شود.

قنوت:

ازجمله احوال نمایانگر خضوع، قنوت است؛ زیرا قنوت عبارت است از ترک جهت دنیا و توجه به اخلاص در برابر پروردگار جلیل و چون خدای سبحان «جواد» است، آرزومندانش را ناامید و گدایان درگاه خویش را مأیوس نمی‌کند.

امام صادق ^{(علیه‌السلام)} درباره اهمیت قنوت می‌فرمایند: «من ترک القنوت متعمداً فلا صلاه له» یعنی بدون قنوت نماز کامل نیست؛ زیرا هدف نماز هدایت فراگیر و پیروی کامل است و قنوتی که مظهر تام انقطاع و بریدن از دنیا و پیوستن به پروردگار جلیل و لابد به درگاه اوست، سبب کمال نماز است و آنگاه‌که ترک شود، نماز کمالِ خود را از دست می‌دهد.

تشهد:

تأویل نشستن در هنگام تشهد بر جانب چپ و بالاتر قرار دادن پای راست و بر نشیمن‌گاه چپ نشستن آن است که به قلبت بگذرانی: بار خدایا! حق را بر پا داشتم و باطل را میراندم.

البته نحوه نشستن در تشهد استحبابی است و تأویل این‌گونه نشستن ـ چنان‌که در روایات آمده «اللهم أمت الباطل و أقم الحق» زیرا راست مظهر حق و راستی و چپ کنایه از باطل و دروغ است.

پس تشهد، تجدید ایمان، بازگشت به اسلام و اقرار به برانگیخته شدن پس از مرگ است.

منبع: مجله دیدار آشنا