آثار نیکی و احترام به والدین
نیکی و احترام به پدر و مادر و راضی و خشنود نمودن آنان، آثار و فواید بسیار مهم و ارزنده و سعادت دنیوی و اخروی را در پی خواهد داشت. در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1 - خشنودی خداوند و غفران الهی
خشنودی خداوند یکی از مهم‌ترین نتایج نیکی و احترام به والدین است چنانکه امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «حسن سلوک و نیکی به والدین از حسن شناخت و معرفت عبد به خداوند تعالی است، زیرا هیچ عبادتی انسان را به سرعت نیکی به پدر و مادر به خشنودی خداوند تعالی نمی‌رساند آن هم احسانی که محض تحصیل رضای پروردگار باشد.»
بدین‌جهت خداوند در سوره اسراء بعدازآنکه انسان را به نیکی کردن و احترام به پدر و مادر دستور می‌دهد، می‌فرماید: «پروردگارتان به آنچه در درون شماست، آگاه‌تر [از خودتان] است. اگر صالح باشید، قطعاً او آمرزنده توبه‌کنندگان است.» (اسراء/25)
بنابراین ازآنجاکه گاهی درباره حفظ حقوق پدر و مادر و احترام آن‌ها و تواضعی که بر فرزند لازم است ممکن است لغزش‌هایی پیش بیاید که انسان آگاهانه یا ناآگاه به‌سوی آن کشیده شود. چنانچه بلافاصله پشیمان شود و در مقام جبران برآید، مسلماً مشمول عفو خدا خواهد شد.
2 - طول عمر
یکی دیگر از آثار احترام به والدین، طولانی شدن عمر انسان است. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌واله) دراین‌باره می‌فرماید: «ای فرزند آدم! به پدر و مادرت نیکی کن و صله‌رحم داشته باش تا خداوند، کارت را آسان و عمرت را طولانی بگرداند. پروردگارت را فرمان ببر تا خردمند به شمار آیی و از او نافرمانی نکن که نادان شمرده می‌شوی.» همچنین می‌فرماید: «در آنچه خدای متعال در «الواح» به موسی (علیه‌السلام) داد، ازجمله چنین بود:... مرا و پدر و مادرت را سپاسگزاری کن، تا تو را از نابود شدن ها حفاظت کنم و اجلت را به تأخیر بیندازم و به تو زندگی ای پاک ببخشم و تو را از این زندگی به‌سوی بهتر از آن، ببرم.»
امام باقر (علیه‌السلام) نیز با تحسین کسانی که والدین خود را مورداحترام و نیکی قرار می‌دهند می‌فرماید: «خوشا به حال کسی که به پدر و مادر خود نیکی کند، زیرا خداوند بر عمر او می‌افزاید»
3 - فراوانی روزی
خداوند متعال «رزاق» است؛ تمامی‌موجودات بر سفره لطف و احسان او حضور دارند و از نعمت‌های او چه مادی و چه معنوی بهره‌مند می‌شوند. وظیفه ما در قبال این‌همه نعمتی که خداوند به ما عطا کرده این است که همیشه و در همه حال سپاسگزار او باشیم. در حقیقت شکر نعمت عامل بسیار مؤثری در افزایش نعمت‌ها و الطاف الهی است که خداوند با صراحت بدان اشاره فرموده است: «و پروردگارتان اعلام کرد که اگر مرا سپاس گویید، بر نعمت شما می‌افزایم و اگر کفران کنید، بدانید که عذاب من سخت است.»
پدر و مادر نیز ازجمله بزرگ‌ترین نعمت‌هایی هستند که خداوند به بندگانش ارزانی داشته است و باید خدا را به خاطر وجود این نعمت‌های گران‌قدر شاکر بود.
در آیه 14 سوره لقمان، شکر والدین هم‌ردیف شکر خدا آمده است: «أَنِ اشْکرْ لِی وَ لِوالِدَیک؛ [به انسان توصیه کردیم]که شکرگزار من و پدر و مادرت باش!»
امام رضا (علیه‌السلام) دراین‌باره می‌فرماید: «خدا امر فرموده به شکرگزاری از خودش و برای والدین، پس اگر کسی والدین را شکر نکند، خدا را هم شکر نمی‌کند.»
4- آسان شدن مرگ
مرگ یک رخداد طبیعی در زندگی انسان است و در روایتی از امام رضا (علیه‌السلام) به‌عنوان یکی از وحشتناک‌ترین مراحل زندگی انسان معرفی شده است. درحالی‌که مرگ برای انسان مؤمن و صالح آسان و بنا به سخن امام علی (علیه‌السلام) ارزشمندترین هدیه برای او می‌باشد آنجا که فرمود: «أفضل تحفة المومن الموت»
خداوند در قرآن کریم در وصف مرگ پرهیزگاران می‌فرماید: «همان‌ها که فرشتگان [مرگ] روحشان را می‌گیرند درحالی‌که پاک و پاکیزه‌اند به آن‌ها می‌گویند: سلام بر شما! وارد بهشت شوید به خاطر اعمالی که انجام می‌دادید!»(نحل/32)
امام صادق (علیه‌السلام) راحتی در هنگام مرگ و آسان شدن سکرات موت را از دیگر آثار احترام و نیکی به والدین برشمرده و می‌فرماید: «کسی که دوست دارد خدای متعال سختی‌های مرگ را بر او آسان سازد، نسبت به خویشان و نزدیکان و پدر و مادرش نیکوکار باشد و اگر چنین کند خدای متعال سختی‌های مرگ را بر او آسان می‌کند»
5 - ورود به بهشت و برخورداری از درجات بالای بهشتی
ازجمله آثار اخروی که درنتیجه احترام به پدر و مادر برای انسان حاصل می‌شود، رسیدن به بهشت و بهره‌مندی از نعمت‌های فراوان آن است.
خداوند در قرآن سعادت و شقاوت انسان را بسته به اعمال او می‌داند و برای هر یک از اعمال انسان درجه و مرتبه‌ای قرار داده است: «برای هر یک برابر اعمالی که انجام داده اند درجاتی است، که پروردگار تو از آنچه می‌کنند غافل نیست.»(انعام/132)
اگر احترام به پدر و مادر در نزد خدا در مرتبه‌ای بسیار بالا قرار دارد، پس چه پاداشی بهتر و ارزشمندتر از بهره‌مندی از بهشت و درجات بالای آن برای انسان می‌تواند وجود داشته باشد؟
امام باقر (علیه‌السلام) در مورد مؤمنان برخوردار از جایگاه والای بهشتی می‌فرماید: «اگر مؤمنی چهار ویژگی در خود داشته باشد خداوند او را در بالاترین و شریف‌ترین جایگاه قرار خواهد داد: کسی که یتیمی‌را پناه داده و بر او پدرانه نظر افکند، کسی که ضعیفی را مورد ترحم قرار دهد و در حد کفایت به او کمک کند، کسی که به والدین خود انفاق و با آنان مدارا کند، و [آن‌که] به ایشان نیکی کرده واز نگران ساختن آن‌ها اجتناب نماید.»
6 - هم‌نشینی با نیکان
یکی از پیامدهای نیک احترام به والدین، هم‌نشینی با نیکان در آخرت است. بزرگ‌ترین آرزو و خواسته اهل ایمان، هم‌نشینی با «ابرار» چه در دنیا و چه در آخرت است. آنان از خدا می‌خواهند که با نیکان بمیرند و با ایشان محشور شوند: «پروردگارا! گناهان ما را بیامرز و زشتی‌های ما را بپوشان و ما را با نیکان بمیران.»
کسی که به خدا ایمان داشته باشد، برای جلب رضایت خدای متعال و برخورداری از فضل و رحمت الهی تمام سعی و تلاش خود را به کار می‌گیرد و با اعمال شایسته، راه رسیدن به رستگاری را می‌پیماید. یکی از آن اعمال نیک، احترام به پدر و مادر است که سعادت آخرت و هم‌نشینی با نیکان را به دنبال خواهد داشت.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌واله) در بیان نیکی به پدر و مادر و نتیجه آن در آخرت و روز قیامت می‌فرماید: «کسی که برای پدر و مادرش حج انجام دهد و یا بدهکاری آن‌ها را بپردازد، خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می‌انگیزد.»
7 - اجابت دعای والدین در حق فرزندان
انسان موجودی است که همیشه به خداوند محتاج است و همواره در تمام‌کارها باید به او متوسل شود و از او کمک بخواهد. دعا بهترین وسیله ارتباط بین خدا و انسان است. خداوند بزرگ بندگان خود را به دعا کردن سفارش نموده و وعده استجابت به آنان داده است. چنانکه در سوره بقره می‌فرماید: «دعای دعاکننده را، به هنگامی‌که مرا می‌خواند، پاسخ می‌گویم.»
البته خداوند متعال برای دعا و استجابت آن و همچنین برای درخواست‌کنندگان آن شرایطی قرار داده است که باید به آن شرایط عمل نمود. در این خصوص پدر و مادر ازجمله کسانی هستند که دعایشان در حق فرزندان خوش‌رفتار مستجاب می‌شود.
در اهمیت دعا برای فرزندان همین بس که حضرت امام سجاد (علیه‌السلام) در صحیفه سجادیه، دعای 25 را به فرزندان خود اختصاص می‌دهد و از خداوند نیک بختی آن‌ها را می‌خواهد.
امام صادق (علیه‌السلام) در اهمیت دعای والدین در حق فرزندان می‌فرماید: «خداوند دعای سه کس را رد نخواهد کرد: دعای پدر در حق فرزند در هنگام نیکی به او، دعای پدر بر ضد فرزند(نفرین) هنگامی‌که مورد عاق او واقع شود و دعای مظلوم بر ظالم.»
8 - موجب نیکی فرزندان
والدین ازنظر اخلاقی و تربیتی بر فرزندان خود تأثیر زیادی دارند. پدر و مادر اولین کسانی هستند که فرزندان در تمام مراحل زندگی، آن‌ها را به‌عنوان الگوی خود قرار می‌دهند.
بنابراین کسی که انتظار ادب و معرفت و حق‌شناسی از فرزندانش دارد، باید همین حالت را نسبت به پدر و مادر خودش و بزرگ‌ترها نشان دهد تا کوچک‌ترها هم از او بیاموزند. اگر کسی پدر و مادرش را احترام کرد نتیجه آن را در احترام فرزندانش به خود خواهد دید. اگر فرزند ببیند که پدر و مادرشان نیکی به والدین را سرلوحه زندگی خود قرار داده‌اند و به آن اهتمام می‌ورزند، او هم نسبت به آنان چنین خواهد کرد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.» (بحارالانوار/ج 71/ص 65)
منبع: سایت معارف قرآن