این عالم، عالم اسباب و عالم تلاش و کوشش است، در این عالم هرکس به‌اندازه چالش خود نتیجه می‌گیرد و به‌اندازه سعی و جهاد خویش عاید می‌برد. بنابراین، چه به خاطر دست یافتن به امور مادی و دنیوی و چه برای رسیدن به اهداف و مقاصد روحی و معنوی باید جهاد کرد و باید از تمام امکانات و اسباب دنیا استفاده روحی و معنوی باید جهاد کرد و باید از تمام امکانات و اسباب دنیا استفاده نمود. این بیان به امام حسین (علیه‌السلام)، نسبت داده‌اند که فرموده باشد: زندگی جز عقیده و تلاش نیست.
باید توجه داشت که جهاد و مبارزه معنای وسیع و گسترده‌ای دارد که همه گونه تلاش را شامل می‌شود ولی آن‌ها را در دو قسمت می‌شود خلاصه کرد:
1- جهاد با نفس و مبارزه با هواها و هوس‌های شیطانی که پیامبر بزرگوار اسلام آن را جهاد اکبر خوانده است.
2- جهاد با کافران بت‌پرستان، مشرکان و دشمنان خدا و دین خدا.
به دو نکته در این زمینه توجه می‌کنیم: نکته اول آنکه نفع جهاد و مبارزه عاید خود انسان‌ها می‌شود، زیرا خداوند بر همه‌چیز قدرت دارد و از همه بندگان بی‌نیاز است چنانکه می‌فرماید: کسی که جهاد و تلاش می‌کند برای خود جهاد می‌کند البته خداوند از جهانیان بی‌نیاز است.
نکته دوم آنکه هرکس در راه خدا جهاد و کوشش کند خداوند او را راهنمایی می‌کند. فلذا می‌فرماید: آنان که در راه ما جهاد کنند قطعاً هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است. به‌هرحال رزمندگان در راه خدا اهل بهشتند چنانکه در آیاتی از قرآن بیان گردیده است که ذیلاً خاطرشان می‌شود:
1- افراد باایمانی که بدون بیماری ناراحتی از جهاد بازنشستند با مجاهدانی که در راه خدا با مال و جان خود جهاد نمودند بر بازنشستگان از جهاد برتری بخشیده و به هر یک از این دو دسته (به نسبت اعمالشان) وعده پاداش نیک داده و مجاهدان را بر بازنشستگان با پاداشی بزرگ‌تر برتری بخشیده است درجات (مهمی) از ناحیه خودش و آمرزش و رحمت، و خداوند آمرزنده و مهربان است.
2- لکن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌واله) و آنان که با او ایمان آوردند با اموال و جان‌هایشان به جهاد پرداختند و نیکی‌ها برای آنان است و آنان رستگاران‌اند. خداوند برای آنان باغ‌هایی از بهشت فراهم ساخته که نهرها از زیر درختانشان جاری است، جاودانه در آن خواهد بود، و این کامیابی بزرگی است.
3- ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آیا شمایان را به تجاربی راهنمایی کنم که از عذاب دردناک، شمایان را رهایی بخشد؟! به خدا و رسول ایمان بیاورید، و در راه خداوند با اموال و جان‌هایتان جهاد کنید، این برای شمایان از هر چیز بهتر است اگر بدانید. (اگر این کار را کنید) گناهانتان را می‌بخشد و شمایان را در باغ‌هایی از بهشت داخل می‌کند که نهرها از زیر درختانش جاری است و در مسکن‌های پاکیزه در بهشت جاویدان جا می‌دهد و این پیروزی عظیمی است و نعمت دیگری که آن را دوست دارید به شمایان می‌بخشد و آن یاری خداوند و پیروزی نزدیک است و (ای پیامبر!) مؤمنان را بشارت ده.
نعمت‌ها
1- تفوق و برتری: رزمندگان راه خدا در روز قیامت و در بهشت بر دیگران فضیلت و برتری دارند، زیرا که اینان هرچه داشتند در راه رضای خداوند داده‌اند و تا توانستند با اموال و جان‌های خود برای احیای حق و ابطال باطل کوشیدند، پس باید به دیگران برتری و توفق داشته باشند.
2- آمرزش: رزمندگان را خداوند می‌آمرزد و اگر احیاناً اشتباهاتی در زندگی داشتند از آن‌ها صرف می‌کند تا آنان با پرونده روشن و حساب پاک وارد بهشت شوند.
3- رحمت: افزون بر اینکه خداوند رزمندگان را، مورد آمرزش و بخشش خود قرار می‌دهد آنان را مشمول رحمت و عنایتش نیز می‌سازد و از رحمت بی‌پایانش نصیب آنان می‌کند و آنان در زیر سایه رحمت حق وارد می‌شوند.
4- نیکی‌ها: خداوند در بهشت خود، نیکی‌ها و خیرات را به‌سوی رزمندگان سرازیر می‌کند و از هرگونه خیرات آنان را بهره‌مند می‌سازد و آرزویی در دل آنان باقی نمی‌گذارد.
5- رستگاری: دنیا پر است از ناراحتی‌ها و گرفتاری‌ها در عالم آخرت نیز اهل معصیت و بدکاران در عذاب الهی گرفتارند لکن رزمندگان مؤمن و معتقد از این گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها کلاً نجات پیدا کرده‌اند و در آسایش کامل و رفاه به تمام معنی به سر می‌برند.
6- تجارت سودمند: کسانی که با اموال و جان‌هایشان در راه خداوند مبارزه می‌کنند درست است که اموال و جان‌هایشان را فدا می‌سازند، ولی در مقابل سود فایده بسیار مهمی به دست می‌آورند و منفعت سرشاری عایدشان می‌شود.
7- بهشت: خداوند رزمندگان را داخل بهشتی می‌کند که نهرها نه یک نهر و دو نهر از زیر درختانش جاری است که مطابق بعضی از اخبار نهرها دختران جوان به‌جای درخت سبز شده‌اند آقای بهشتی یکی از آن‌ها را می‌کند و فوراً یکی دیگر به‌جای آن سبز می‌شود.
8- جاودانگی در بهشت: رزمندگان، جاویدان و برای همیشه در بهشت می‌مانند و به‌هیچ‌وجه کسی نمی‌تواند آنان را ازآنجا بیرون کند و ازاین‌جهت باید با خاطر آسوده و اطمینان کامل در بهشت خدا به سر ببرند و نگرانی نداشته باشند.
9- مسکن پاکیزه: رزمندگان در قصرها و غرفه‌های پاکیزه و مزین و مرصع در کنار همسران بهشتی با یک دنیا مسرت و شادمانی و کیف و لذت زندگی بهشتی خود را ادامه می‌دهند.
10- یاری خداوند: خداوند عالم، افزون بر نعمت‌های اخروی در دنیا نیز، رزمندگان را موردعنایت خود قرار می‌دهد و آنان را در برابر دشمنان کمک و یاری می‌کند و درنتیجه بر دشمن پیروز می‌شوند، چنانکه در تمام جنگ‌های نابرابر که امکانات و تعداد مسلمانان نسبت به دشمن بسیار اندک بود با یاری خداوند، مسلمانان همواره پیروز می‌شدند.
11- کامیابی بزرگ: آیا این‌همه نعمت برای یک انسان، کامیابی بزرگ نیست، بهشت آن‌چنانی با باغ‌های درختان پر میوه و نهرهای جاری قصرها و خانه‌های پاکیزه رحمت‌های پی‌درپی الهی و... این‌ها کامیابی نیست.
12- بشارت: پیش از همه آن‌ها، بشارتی است که پیامبر بزرگ اسلام به رزمندگان می‌دهد و به امر پروردگار جهان این نعمت‌ها را به آنان وعده می‌دهد، طبیعی است که رزمنده با شنیدن این بشارت و بااطلاع از این نعمت‌ها عاشقانه به میدان جهاد می‌رود و برای جهاد در راه خدا علاقه بیشتری پیدا می‌کند.
کتاب: بهشتیان و دوزخیان در آینهٔ قرآن، سید آصف هاشمی